CUZA, Alexandr Ion (1820-1873)
Rumen devlet adamı. Birleşik Romanya’nın ilk prensidir. Geniş kapsamlı bir tarım reformu yapmıştır.
20 Mart 1820’de Huşi’de doğdu, 15 Mayıs 1873’te Heidelberg’de öldü. Toprak sahibi eski bir Boğdanlı ailenin oğludur. Paris, Pavia ve Bolonya’da öğrenim gördükten sonra ülkesine döndü. 1848’de Romanya’da başgösteren devrimci hareketlere katıldı. 1858’de Divan olarak adlandırılan Boğdan Meclisi’ne delege seçildi ve kısa zamanda admı duyurdu. Ocak 1859’da Boğdan, bir sonraki ay da Eflak prensi olunca, Cuza’nın kişiliğinde Romanya’da birlik gerçekleşmiş oldu. Romanya’nın birliği 23 Aralık 1861’de karara bağlanarak kesinleşti. Osmanlı Devleti, Cuza’yı Tuna Bevlikleri’nin yöneticisi olarak tanıdı. Cuza bu tarihten 1866’ya dek Romanya Prensi olarak ülkesini yönetti.
Cuza, prens unvanını aldıktan sonra, ülkesini çağdaş düzeye ulaştırmak amacıyla bir dizi reforma girişti. îlkin seçim yasalarını ve yasama sistemini değiştirdi. III.Napoleon yasalarını benimseyerek, halk oylamasına dayanan bir sistemi geliştirdi. 1864’te eşit ve genel oy hakkını tamdı. Ardından eğitim reformlarını başlattı, zorunlu ve parasız ilköğretimi gerçekleştirdi, iki yeni üniversite kurdu ve yoksul gençlere burs olanakları sağladı. Cuza bu reformların yanı sıra ülke içindeki ulaşım ağını genişleterek daha da geliştirdi.
Cuza 1863’te Eflak ve Boğdan’daki manastırların elinde bulunan geniş topraklan kamulaştırdı. Ertesi yıl Michail Kogalniceanu ile birlikte geniş kapsamlı bir toprak reformunu uygulamaya başladı. Bu reformla, köylüler üstünde çalışıp işledikleri küçük toprak parçalarının gerçek sahibi oldular, angarya ve aşar gibi feodal yükümlülüklerden kurtuldular. Ancak, bu uygulamaya, kısa zamanda, büyük toprak sahipleri ile kimi orta sınıf mensupları karşı çıktılar. Cuza 1866’da düzenlenen bir suikastle yönetimden uzaklaştırılınca Romanya’dan ayrıldı ve yaşamının kalan yıllarım sürgünde geçirdi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi