Antoine-Augustin Cournot (1801-1877), Fransız bir matematikçi ve filozoftur. İktisat alanında matematiği ilk uygulayanlardan biri olarak bilinir ve Marjinalist İktisat Okulu'nun bazı yönleriyle kurucusudur.
28 Ağustos 1801 tarihinde Fransa'nın doğusundaki Gray kasabasında doğan Cournot, 2 Nisan 1877'de Paris'te vefat etti. Orta halli bir noterin oğlu olarak dünyaya geldi ve ortaöğrenimini Gray'da tamamladı. 1821'de Ecole Normale Superieur'e yazıldı ancak okulun rejim karşıtı akımlar nedeniyle kapatılması üzerine Sorbonne Üniversitesi'ne geçti ve 1823'te fen bölümünü tamamladı.
Cournot'un kariyerine Mareşal Saint Cyr'in sekreterliği ve oğlunun özel öğretmenliğiyle başladı. 1833'e kadar bu pozisyonda kaldı, bu süre zarfında Saint Cyr'in anılarını yazdı, hukuk eğitimini tamamladı ve matematik doktorasını aldı. 1826'dan itibaren bilimsel dergilerde matematik üzerine makaleler yayımlamaya başladı.
Cournot, matematik dışında felsefe ve iktisat alanlarında da çalıştı. Matematikle ilgili çalışmalarını 1826-1847 yılları arasında yoğunlaştırdı. Ancak, klasik iktisadın önde gelen temsilcilerini inceledi, görüşlerini belirsiz buldu ve iktisadın daha kesin bir dil olan matematiğe ihtiyaç duyduğunu düşünerek 1838'de "Servet Kuramının Matematiksel İlkeleri Üzerine Araştırmalar" adlı eserini yazdı. 1847'de yayımlanan "Cebirle Geometri Arasındaki Bağıntının Kökeni ve Sınırları Üzerine" adlı kitaptan sonra felsefeye yöneldi ve matematik alanında son otuz yılında neredeyse hiç yayın yapmadı. 1862'de Paris'e yerleşti ve geri kalan ömründe başka bir kamu görevine atanmadı. Cournot, çok yönlü bir düşünür olarak, matematik, iktisat ve felsefe alanlarında etkili ve özgün katkılarda bulunan bir isim olarak hatırlanır.
Augustin Cournot, felsefeye Kant ve Comte’un bilginin insan anlığına göreli oluşu ve nesnelerin özüne ulaşmanın olanaksızlığı tezleriyle yaklaşan bir düşünürdü. Cournot, bir bilgi kuramı geliştirmeye çabalamış ve bilgiyi mantığın bir işlevi olarak tanımlamıştır. Duygu verilerinin gerçekliği algılayarak, bilginin sınırlarını çizebileceğini savunmuş ve bilimlerin ortak temeli olarak düzen, rastlantı ve olasılık kavramlarını benimsemiştir.
Düzeni, nesnelerin niteliği üzerine nesnel mantık ve bu niteliğe ulaşma araçları üzerine öznel mantık olarak iki kategoriye ayırmıştır. Bilgi, nesnelerin nesnel mantığına ulaşılınca doğar, ancak öznel mantıkla ulaşılabildiği için göreceli ve olasıdır.
Cournot'un olasılık üzerine görüşleri, matematiksel ve felsefi olasılık olmak üzere iki temel türü içerir. Matematiksel olasılığın sayısal olarak saptanabilen durumlar için geçerli olduğunu belirtirken, felsefi olasılığın daha yaygın, uygulamada görülen ancak kanıtlanamayan bir durum olduğunu ifade etmiştir. Her iki durumda da olasılığın nedeni, insan bilgisizliği ya da öznel etkenler değil, nesnel öğelerdir. Bu nedenle, insan bilgisi gerçeklik yolunda derinleştikçe, olasılığın türlü dereceleriyle sınırlı olduğunu ve mutlak gerçekliğe tam olarak ulaşılamayacağını savunmuştur.
Rastlantı üzerine görüşlerini daha ayrıntılı bir şekilde geliştiremeyen Cournot, temelde rastlantısallığın, sonsuz sayıda ve iç içe geçmiş olay dizisinin öngörülemez biçimde eşzamanlı olarak ortaya çıkması olduğunu tanımlamıştır. Rastlantı, nesnelerin niteliğinin nesnel bir özelliği olduğu için nedenseldir ancak kurallaştırılamaz.
Cournot ayrıca, materyalizm, vitalizm ve rasyonalizme karşı olan görüşlerini "Materyalizm, Vitalizm, Rasyonalizm" adlı eserinde dile getirmiştir. Bu eserde, biçim, birlik, yalınlık, simetri gibi kavramları ele alarak, ussal çözümlemeleri aşan görüşlere ulaşmıştır.
Cournot'un iktisat alanındaki katkıları, matematiksel iktisatın, mikro-iktisadın ve eksik rekabet (tekel ve oligopol) analizinin kurucusu olarak önemli bir yer tutar. Cournot, firmaların denge koşullarını ve piyasa analizini matematiksel fonksiyonlar kullanarak ifade ederek, Neo-Klasik iktisadın özünü oluşturacak bir bakış açısına öncülük etmiştir. Mikro-iktisat alanında, tekelle ilgili çözümleri ve düopol analizleri ile dikkat çekmiştir.
Cournot'un iktisadi görüşleri, döneminde tam anlamıyla anlaşılamamış ve takdir edilmemiştir. Ancak, ilerleyen yıllarda matematiksel iktisadın ve mikro-iktisadın temel taşlarından biri olarak kabul edilmiş ve Neo-Klasik iktisadın gelişimine önemli bir etki yapmıştır.Antoine-Augustin Cournot'un çalışmaları, matematik, felsefe ve iktisat alanlarında geniş bir yelpazeyi kapsar. İşte Cournot'un önemli çalışmalarından bazıları:
Çalışmaları
Matematik Alanındaki Çalışmalar:
Cournot, matematik alanında önemli çalışmalara imza atmıştır. Matematik üzerine bir dizi makale yazmış ve bilimsel dergilerde bu makaleleri yayımlanmıştır.
İktisat Alanındaki Çalışmalar:
Cournot'un en önemli katkılarından biri, "Recherches sur les principes mathematique de la theorie des richesses" (Servet Kuramının Matematiksel İlkeleri Üzerine Araştırmalar) adlı eseridir. Bu eser, matematiksel iktisatın temellerini atmış ve mikro-iktisat analizi üzerine odaklanmıştır.
Eserinde, tekel piyasaları üzerine ilk teorik analizleri yaparak tekelleşmiş piyasalardaki denge koşullarını incelemiştir. Düopol ve oligopol gibi piyasa yapılarına yönelik analizleri, Cournot'un mikro-iktisat alanında öncü bir düşünür olduğunu gösterir.
Cournot, firmaların rekabet stratejilerini matematiksel modellerle açıklamış ve bu modeller aracılığıyla piyasa davranışlarını anlamaya çalışmıştır.
Cournot, tam rekabet dışındaki piyasa yapılarını ele alarak, firmaların fiyat ve üretim miktarlarını nasıl belirledikleri üzerine önemli katkılarda bulunmuştur.
Felsefe Alanındaki Çalışmalar:
Cournot'un felsefi çalışmaları, bilginin doğası, olasılık ve rastlantı gibi konuları içerir. Bilgi teorisine dair düşüncelerini, özellikle olasılık ve rastlantı kavramları çerçevesinde geliştirmiştir.
"Materialisme, vitalisme, rationalisme" (Materyalizm, Vitalizm, Rasyonalizm) adlı eseri, evrim teorilerine karşı çıkarak biçim, birlik, yalınlık, simetri gibi kavramları ele alarak felsefi bir perspektif sunar.
Cournot'un çalışmaları, özellikle matematiksel iktisat alanında, günümüzde hala önemli bir referans kaynağı olarak kabul edilmektedir. İktisadi düşünce tarihinde, Cournot'un teorik katkıları, mikro-iktisatın evriminde kritik bir rol oynamıştır.
Eserleri
Antoine-Augustin Cournot'un önemli eserlerinden bazıları:
"Recherches sur les principes mathematique de la theorie des richesses" (Servet Kuramının Matematiksel İlkeleri Üzerine Araştırmalar) - 1838:
Cournot'un mikro-iktisat alanındaki temel eseridir. Bu eserinde, tekel piyasaları ve rekabet koşullarını matematiksel olarak analiz etmiş ve firmaların piyasa davranışlarını modellemiştir. Düopol ve oligopol gibi piyasa yapılarına yönelik önemli katkılarda bulunmuştur.
"Exposition de la theorie des chances et des probabilites" (Şans ve Olasılık Kuramlarının Açıklanması) - 1843:
Bu eserinde Cournot, olasılık ve şans kuramlarına dair görüşlerini detaylı bir şekilde ortaya koymuştur. Olasılık üzerine matematiksel ve felsefi düşüncelerini içerir.
"Traité de l'enchaînement des idées fondamentales dans les sciences et dans l'histoire" (Bilimlerde ve Tarihte Temel İdeelerin Bağlantısı Üzerine İnceleme) - 1861:
Cournot'un felsefi düşüncelerini içeren bu eser, bilimlerin ve tarihin temel kavramlarının nasıl bağlantılı olduğunu ele alır.
"Matérialisme, vitalisme, rationalisme" (Materyalizm, Vitalizm, Rasyonalizm) - 1875:
Cournot'un evrim teorilerine karşı çıkarak materyalizm, vitalizm ve rasyonalizm üzerine düşüncelerini içeren bir eseridir.
Antoine-Augustin Cournot'un çalışmaları, özellikle matematiksel iktisat ve olasılık teorisi alanlarında önemli katkılar yapmıştır. Bu eserler, günümüzde hala ekonomi, matematik ve felsefe alanındaki araştırmacılar tarafından incelenmekte ve değerlendirilmektedir.