CASTELO BRANCO, Camilo (1825-1895)
Portekizli roman ve öykü yazarı. 19. yy Portekiz edebiyatının önde gelen isimlerindendir.
16 Mart 1825’te, Lizbon’da doğdu, 1 Haziran 1895’te Sâo Miguel de Seid’de öldü. Küçük yaşta öksüz ve yetim kalan evlilik dışı bir çocuk olarak, Kuzey Portekiz’in Trâs-os-Montes bölgesindeki akrabalarının yanında yetişti. Küçük köy okullarında düzensiz bir eğitim gördü. Coimbra ve Oporto’da aralıklarla tıp öğrenimine devam ettiyse de başarılı olamadı, gazetecilik ve tefrika yazarlığı yapmaya başladı. Sevgilisi Ana Plâcido’nun bir işadamıyla evlenerek kendisini terketmesi üzerine rahip olmaya karar verdi ancak kısa zamanda bundan da vazgeçti, yazarlığa ağırlık verdi. 1859’da Ana Plâcido’yla birlikte Lizbon’a kaçtı. 1861’de tutuklanarak zina suçundan mahkûm oldu. Bu aşk öyküsünden esinlenerek yazdığı Amor de Perdiçâo (“Öldüren Aşk”) adlı romanını bu sıralarda iki hafta gibi kısa bir sürede tamamladı. 1864’te beraat ettikten sonra Ana ile evlendi ve geçimini yazarlıkla sağlamaya çalıştı. 1885’te “vikont” unvanını aldı. Ancak sağlığı gittikçe bozulmaktaydı, körlük tehlikesiyle karşı karşıyaydı. Oğlunun ruhsal sağlığının bozulmasının da etkisiyle, Sâo Miguel de Seide’de intihar etti.
Tarihsel romanlardan romantik melodramlara, taşra yaşantısını işleyen öykülerden yergi romanlarına kadar çoğu otobiyografik nitelikte çok sayıda ve çeşitli yapıtlar vermiştir. Yazdıklarının bir çoğu ilgiyle izlenen, tefrika düzeyinde ürünlerdir. 1856’da yayımlanan Onda estd a Felicidadel (“Mutluluk Nerde?”) ve 1862’de yayımlanan Amor de Perdiçâo ise bu düzeyi aştığı olgunluk dönemi üslubunu yansıtan başarılı romanlarıdır. Ailenin karşı koyması yüzünden engellenen bir aşk macerasını konu alan Amor de Perdiçâo yazarın tarzının tipik bir örneğidir. Trajik çelişki, tutkularla toplumsal önyargıların çatışmasından doğar, günahla ve acı çekerek yaşanan pişmanlık duygusuyla sonuçlanır.
Castelo Branco’nun romanları soyluluğun çökmekte olduğu ve orta sınıfın yükseldiği bir toplumun çelişkilerini toplumsal ve bireysel düzeylerde yansıtır. Okuyucuları orta sınıflardan olmakla birlikte Queda de um Anjo gibi yergi romanlarında bu insanları eleştirir, yeni zenginleri alaycı bir tavırla yerer.
O yıllarda Portekiz’de gelişen Natüralist (Doğalcı) akıma şiddetle karşı çıkmasına karşın, kırsal yaşamı nesnel bir tutumla betimleyen on iki ciltlik Novellas do Minho (“Minho Öyküleri”) adlı yapıtında kendi üslubu da yer yer Doğalcılık’a yakınlaşmıştır. Duygu ve tutkulara büyük bir yer vermekle birlikte yergici ve şüpheci tavrı onu dokunaklı bir romantizmden uzak tutmuş, ahlakçı bir gerçekçiliğin de karşısında yer almasına yol açmıştır. Castelo Branco, coşkulu üslubu ve günlük Portekizceyi ustaca kullanışıyla 19.yy Portekiz edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olarak tanınmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: Onde estâ a Felicidadeî, 1856, (“Mutluluk Nerde?”); Amor de Perdiçâo, 1862, (“Öldüren Aşk”); A Queda de um Anjo, 1866; O Judeu, 1867; A Brasileira de Prazins, 1883, (Prazins’teki Brezilyalı Kadm”). Öykü: Mysterios de Lisboa, 1854, (“Lizbon’un Esrarı”); Novellas do Minho, 1875-1877, (“Minho’dan Öyküler”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi