CARACALLA (188-217)
Roma imparatoru. Vatandaşlık hakkından yararlananların sayısını artırmıştır.
4 Nisan 188’de Lugdunum’da (Lyon) doğdu. 8 Nisan 217’de Mezopotamya’da Carrhae’de öldü. Asıl adı Marcus Aurelius Antoninus Bassianus’dur. Roma imparatoru Kuzey Afrikalı Septimius Severus ve Suriye kökenli Julia Domna’nın oğludur. Doğduğunda Suriye Güneş Tanrısı’mn rahibi olan dedesinin adı Bassianus’u aldı. 196’da Caesar unvanı ve Marcus Aurelius Antoninus adı verildi. 198’de Augustus unvanı alarak babasıyla aynı mertebeye yükseldi. Caracalla takma adı, desenini kendi çizdiği ve tüm Roma’da giyilmesini istediği bir pelerinden gelmektedir.
Annesi oğlunun en iyi biçimde yetişmesi için dönemin ünlü öğretmenlerini tuttu. Yunan hatiplerini ve trajedya yazarlarım öğrendi, Yunanlı oyun yazarı Euripides’den bölümler ezberledi. Buna karşın eğitimden ve eğitim görmüş olanlardan pek hoşlanmazdı. 14 yaşında imparatorluk muhafızlarının komutanı Fulvius Plautianus’un kızı Fulvia Plautilla ile evlendi. Daha sonra Plautianus’u hanedana suikast hazırladığı gerekçesiyle idam ettirdi, karısını da bir adaya sürgüne gönderdikten sonra öldürttü.
209’da Augustus unvanım alan küçük kardeşi Geta ile Caracalla arasında imparatorluğun yönetimi konusunda anlaşmazlık vardı. Babası Septimius Severus’un 211’de ölümü üzerine aralarındaki çekişme daha da arttı, imparatorluğu ikiye bölme tasarısı anneleri tarafından kabul edilmedi. Sonunda Caracalla Şubat 212’de Geta’yı öldürttü. Ertesi gün senatoyu toplayarak, kardeşinin kurduğu tuzaklardan söz açtı, genel bir af ilan edeceğini söyledi. Ancak hemen ardından Geta’nın bütün yakınlarının öldürülmesini emretti. Hukukçu Papinianus ve babasının zamanındaki kent valisi Cilo da içlerinde olmak üzere 20.000 kişiyi öldürttü. Geta’nın adı yazıtlardan silindi, sikkeleri toplatıldı.
Caracalla, 212 baharında önce Galya’ya gitti, buradan Raetia’ya geçerek barbar kavimlerine karşı hazırlıklara başladı. Bu kavimlerle yaptığı kanlı savaşlardan sonra 213 sonlarında Roma’ya döndü. 214 baharında yeniden harekete geçti. Bu kez Doğu’ya yöneldi. Kendisini Büyük İskender’le özdeşleştiren Caracalla, Doğu ve Batı’yı birleştirmek istiyordu. Balkanlar’da bulunduğu dönemde Roma’da ve ordugâhlarda İskender’in heykellerinin dikilmesini emretti; onun içki kaplarını kullandı; Makedonya elbiseleri giymeye başladı; generallerine İskender’in komutanlarının adlarını verdi.
214-215 kışını Nicomedia’da (İzmit) geçirdi. 214 Mayısı’nda Antiocheia’ya (Antakya) gitti, buradan İskenderiye’ye geçerek halkı kılıçtan geçirtti. 215 sonunda Antiocheia’ya döndü, kışı burada geçirdi. Bu kez Parthia’ya yöneldi, Parthia kralının kızıyla evlenerek ülkeyi Roma’ya katmak istiyordu. Önerisi kabul edilmeyince harekete geçen Caracalla Edessa’ya (Urfa) gitti, Osroene, Mozopotamya Eyaleti’yle birleştirildi. Birçok kale yağma edildi, ancak Caracalla düşmanın daha etkili bir savunma için hazırlandığını haber alarak Edessa’ya çekildi, kış boyunca burada çeşitli planlar yaptı. Ancak 217 Nisam’nda Carrhae’ de Ay tapınağındaki bir kurban töreni için Edessa’ dan ayrıldı, yolculuk sırasında bir asker tarafından öldürüldü. Bu suikasti imparatorluk muhafızlarının komutanı Macrinus tasarlamıştı, imparatorlukta başka yönetici olmadığı için, daha sonra Macrinus imparator ilan edildi.
imparatorluk toprakları içinde sınıf ve ırk ayrımını ortadan kaldırarak vatandaşlık hakkından yararlananların sayısını artıran Constitutio Antoniniana de Civitate (Antoninus Vatandaşlık Anayasası), Cara-calla’mn yaptığı işlerin en önemlilerinden biridir. Bu yasaya göre tüm eyalet valilerine Roma vatandaşları üzerinde cezai yetki verildi. Ayrıca miras ve azat bedellerindeki vergiler yükseltildi. Caracalla’nm döneminde paranın değeri düştüğü için, Antoninianus adına yeni bir sikke bastırıldı.
• KAYNAKLAR: O.Akşit, Roma İmparatorluk Tarihi, (M.S.193-195) 1970; D.C.Mackenzie, The Reign of Caracalla, 1949.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi