CESPEDES, Carlos Manuel De (1819-1874)
Kübalı siyaset adamı. İspanyol yönetimine karşı Küba’nın bağımsızlığını ilan ederek cumhuriyet yönetimini kurdu.
18 Nisan 1819’da Bayoma’da doğdu, 27 Şubat 1874’te San Lorenzo’da öldü. Varlıklı bir toprak sahibinin oğluydu. 1834’te liseye devam edebilmek için Havana’ya gitti. Liseyi bitirdikten sonra Havana Üniversitesine girdi. Daha sonra İspanya ya giderek, Barcelona Üniversitesi’nde hukuk dalında yüksek lisans, Madrid Üniversitesi’nde de aynı dalda doktora yaptı. İspanva’dayken diktatör Espartero’ya karşımücadele eden Anayasacı Liberaller’e katıldı. Espar-tero’ya karşı başlatılan ayaklanma başarısızlığa uğrayınca ülkeyi terketmek zorunda kaldı. 1844’te Küba’ya geri dönen Cespedes bir süre avukatlık yaptıktan sonra iş yaşamına atıldı. Bu dönemde, İspanyol yönetimine karşı oian düşünceleri nedeniyle tutuklanarak Bayoma’ya sürgüne yollandı. Burada İspanyol yönetimine karşı bağımsızlık savaşının hazırlıklarına girişti ve yaşamının sonuna kadar Küba’nın bağımsızlığı için savaştı.
Cespedes’in, 10 Kasım 1868’de, tarihi Grita de Yara’yı yayımlayarak Küba’nın bağımsızlığım ilan etmesiyle, 1878’e kadar sürecek olan On Yıl Savaşları başlamış oldu. Cespedes, Demajagua’daki piantas-. yonlardajçahşan köleleri serbest bıraktıktan sonra, bir bildiri yayımlayarak ayaklanmanın nedenlerini aşırı vergiler, yönetimdeki yozlaşma, siyasi ve dini özgürlüklerin olmaması olarak belirtti ve Ispanya’dan tam bağımsız ve eşit oy hakkına sahip bir cumhuriyetin kurulmasını istedi. Ardından geçici: bir hükümet kurarak ordu komutanı ve hükümet başkanı oidu.
İspanyol ordularıyla Kübalılar arasındaki kanlı savaşlar sürerken, milliyetçiler arasında köleliğin kaldırılması, tam bağımsızlık, ABD’ye bağlanma gibi konularda bölünmeler doğdu. Diğer yandan, Cespe-des’in iktidarım mutlaklaştırması, bağımsızlıkçı güçler arasında hoşnutsuzluk yaratıyordu. Bunun üzerine Cespedes anayasal bir kurulun toplanması ve demokratik bir geçici hükümetin kurulması için harekete geçmek zorunda kaldı. Nisan 1869’da Guairııaro’da toplanan Anayasa Kurulu cumhuriyetçi bir hükümet biçimini öngören bir anayasa kabul etti ve yasama erki Temsilciler Meclisine devredildi. Yeni meclis Cespedes’i cumhurbaşkanı, Manuel Quesada’ yı başkomutan atadı.
Yeni meclisteki güç dengesi eski bir isyancı olan Ignacıo Agramento’nun lehine, Cespedes’in aleyhine olmak üzere değişmişti. Agramento’nun yandaşları anayasanın, “Cumhuriyetin tüm vatandaşları mutlak olarak özgürdür” diyen maddesini yürürlüğe koyarak köleliği kaldırdılar. Bu sırada İspanyol ordularıyla yapılan savaşlarda bağımsızlıkçılar üst üste yenilgiye uğruyorlardı. Bu koşullar altında Cespedes’e duydukları güveni yitiren meclis üyeleri onu görevden uzaklaştırdılar. Temsilciler Meclisi, Kasım 1873’teki oturumda Cespedes’in yeniden başkanlığa getirilmesi önerisini reddetti ve başkanlığa Salvador Cisneros Betancourt getirildi. Kendisini yakalamaya çalışan Ispanyol ordusundan kaçan Cespedes, Doğu Eyaletindeki çiftliğine sığındı, İspanyol güçlerince sarılan çiftliğinde öldürüldü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi