CROS, Charles (1842-1888)
Fransız, şair ve bilgin. Şiirleriyle sembolist (simgeci) ve gerçeküstücü şairleri etkilemiştir.
Emile-Hortensius-Charles Cros, 1 Ekim 1842’de Fabrezan’da doğdu, 10 Ağustos 1888’de Paris’te öldü. Kendi kendini eğitti; bir süre Sanskritçe ve İbranice’ yle ilgilendi, daha sonra da mekanik ve fizik çalıştı. Paris’te yoksul ve bohem bir yaşam sürdü. Kahvelerde, kabarelerde öyküler, fıkralar anlatarak geçimini sağlamaya çalıştı. Rimbaud, Verlaine, Villiers de l’lsle-Adam gibi şairlerle dostluk kurdu. Şiir yazmanın yanı sıra bilimsel araştırmalar yaptı. Otomatik bir telgraf aygıtı gerçekleştirdi, “paleofon” adını verdiği fonografı, 1877’de, Edison’dan önce o buldu. 1869’da ise, renkli fotoğraf basma tekniğini Ducos de Hauron ile aynı yıl, ancak onun bu alandaki çalışmalarından habersiz olarak buldu. 1869’da yayımlanan Etudes sur les moyens de communication avec les planetes (“Ge-zegenlerarası iletişim Araçları Üzerine incelemeler”) adlı kitabında Yer ile öbür gezegenler arasında iletişim kurma amacıyla dev bir ayna tasarısı geliştirdi.
Şiirlerini 1873’te Le Coffret de sandal, (“Sandal Ağacından Kutu”), 1875’te de Le fleuve (“Irmak”) adlı kitaplarında toplamıştır. Sembolist şiir anlayışına yakın bir tarzda yazdığı şiirleri şair Paul Verlaine tarafından beğenilmiş, Arthur Rimbaud’nun yanı sıra 20. yy sembolist şairleri için de esin kaynağı olmuştur. Cros,“Le Hareng saur”(Çirozname) ve’Te Bilboquet” (Hacıyatmaz) gibi şiirleriyle komik monolog türünü geliştirmiş, canlı fantezi ve mizah gücüyle ilgi toplamıştır. Le fleuve adlı şiiri 1874’te Edouard Manet tarafından resimlenmiştir.
Cros’un şiiri 20. yy’da özellikle gerçeküstücü şairler tarafından yeniden değerlendirilmiş, düzyazı şiirlerinin Gerçeküstücü şiir anlayışını çağrıştırdığı düşünülmüştür.
• YAPITLAR (başlıca): Şiir: Le Coffret de sandal, 1873, (“Sandal Ağacından Kutu”); Le fleuve, 1875, (“Irmak”); Le Collier de griffes, (ö.s.), 1908. İnceleme: Etudes sur les moyens de communication avec les planetes, 1869, (“Geze-genlerarası İletişim Araçları Üzerine İncelemeler”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi