ÇULALONGKORN (1853-1910)
Tayland kralı. Önemli toplumsal reformlar yapmıştır.
20 Eylül 1853’te Bangkok’ta doğdu. 23 Ekim 1910’da aynı yerde öldü. Kral Mongkut’un en büyük oğlu olan Çulalongkorn 1868’de babası ölünce Tayland (eski Siam) kralı oldu. Ancak henüz reşit olmadığından 1873’e dek ülkeyi onun adına vekâleten kuzeni Prens Wichaichan yönetti.
Babası gibi reform yanlısı olan Çulalongkorn Singapur, Java ve Hindistan’a giderek buralardaki yönetim biçimlerini inceledi. Köleliği yasakladı, eski düzenin içinde barındırdığı adaletsizliklere karşı çıktı, merkezi bir bütçe oluşturmaya çalıştı, hukuksal yapıyı düzenlemek için çaba gösterdi.
Ancak aralarında Wichaichan’m da. bulunduğu bir çevre bu değişikliklere karşı çıkmaktaydı, iki taraf arasındaki çatışma 1875’te bir yönetim bunalımıyla sonuçlandı. Sonuçta taraflar arasında bir uzlaşma sağlandı. Ancak bu uzlaşma Çulalongkorn’un reform çabalarım durdurması pahasına sağlanmıştı.
Çulalongkorn 1879’da devlet görevlisi yetiştirmek amacıyla modern okullar kurdurdu. Ancak soylular çocuklarını bu okullara göndermediler. Bunun üzerine Çulalongkorn 26 üvey erkek kardeşini devlet yönetimi için yetiştirmeye başladı. 1885’te hızlı bir toplumsal gelişmeyi arzulayan arkadaşlarının anayasal monarşi önerisini ülkenin henüz buna hazır
olmadığı gerekçesiyle kabul etmedi. 1892’de Avrupa modeline dayanan yeni bir yönetim sistemi kurdu. Oluşturulan 12 bakanlık krala karşı sorumluydu ve devlet politikasını saptamak için düzenli olarak toplanıyordu. Yeni yönetimin sonucu olarak devlet gelirleri büyük ölçüde arttı. Resmi eğitim ve hukukun egemenliği tüm ülkeye yayıldı. Standart bir vergileme sistemi kabul edildi, ülkede bir demiryolu ağı kuruldu.
1880’lerin ortalarından itibaren Fransa Tayland’ın vesayeti altında olan Laos üzerinde hak iddia etti ve bunun üzerine 1893’te Fransa ile Tayland arasında savaş çıktı. Sonuçta Tayland yenildi ve Laos Fransız denetimine geçti. Çulalongkorn 1896’da İngiltere ve Fransa ile bir antlaşma imzaladı. Bu antlaşmaTayland’ ın Ingiliz ve Fransız sömürgeleri arasında tampon bir devlet olarak varlığını sürdürmesini garanti altına alıyordu.
Çulalongkorn yaşamının geri kalan yıllarında Fransa ve İngiltere’ye toprak tavizleri vererek karşılığında ülkesine bazı hukuki haklar kazandırdı.
• YAPITLAR (başlıca): The Royal Ceremonies of the Twelve Months, 1888, (“Onikı Ayın Kraliyet Törenleri”).
• KAYNAKLAR: J.G.D. Campbell, Siam in the Tsuentietk Century, 1902; D.K. Wyatt, The Politics of Reform in Thailand: Education in the Reign of King Chulalongkorn,1969.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi