DAVISSON, Clinton Joseph (1881-1958)
ABD’li deneysel fizikçi. Hareketli elektronların dalga yapısında olduğunu deneyle kanıtlayarak de Broglie’ nin varsayımını doğrulamıştır.
22 Ekim 1881’de Illinois Eyaleti’nin Bloomington kentinde doğdu. 1 Şubat 1958’de Virginia’daki Charlottesville’de öldü. 1902’de Chicago Üniversitesi’nde fizik öğrenimine başladı; üç yıl sonra da, deney yeteneğini sezen öğretmeni Millikan’m önerisiyle Princeton Üniversitesi’nde Richardson’ın araştırma asistanlığına getirildi. 1908’de Chicago Üniversi-tesi’ne dönerek fizik lisansı diplomasını, 1911’de Princeton Üniversitesi’nden doktora derecesini aldı. Aynı yıl, Pittsburgh’ta Carnegie Teknoloji Enstitüsünde yardımcı fizik profesörlüğüne atandı. 1917’de Bell Telephone Laboratories’e geçen Davisson, kendisine Nobel Ödülü kazandıracak araştırmalarını, yaklaşık 30 yıl çalıştığı bu kuruluşta gerçekleştirdi. 1946’da emekliye ayrılarak 1954’e değin Virginia Universitesi’nde konuk profesör olarak fizik dersleri verdi.
1924’te Louis de Broglie, gözlemlenebilir evrenin tümüyle ışık ve maddeden oluştuğunu, ışık hem parçacık hem dalga yapısında olduğuna göre maddenin de aynı yapıda olması gerektiğini düşünerek, tüm madde parçacıklarının aynı zamanda dalga niteliği taşıdığını ve her parçacığa hızıyla v ters orantılı bir dalgaboyunun λ eşlik ettiğini öne sürmüştü; h planek sabiti, m de maddenin kütlesi olmak üzere, dalgaboyu n= h/mv formülü ile belirliyordu. Ancak bu varsayım, ‘ kuvantum mekaniğinin gelişmesinde en önemli kavramsal basamaklardan biri olmasına karşın, deneysel fizikçilerin hemen ilgisini çekmediğinden, beklenilen gelişme birkaç yıl gecikmeyle gerçekleşti.
1919’da, de Broglie’nin varsayımından dört yıl önce, Bell Telephone Laboratories’de Kunsman ile birlikte elektron demetlerinin nikel levhalardan saçılmasını inceleyen Davisson, yansıyan elektronların belli belirsiz bir kırınım deseni oluşturduğunu gözlemlemiş, ancak bunun nedenini elektronlar ve uyarılan nikel atomları arasındaki enerji alışverişine bağlamıştı. De Broglie’nin varsayımını yayımlamasından sonra, 1925’te Walter Maurice Elsasser (doğ. 1904), Davisson’ın deneyini bu varsayımın kanıtı olarak yeniden yorumlamayı denediyse de, inandırıcı bir sonuca varamadığından bu yoruma Davisson’m kendisi karşı çıktı.
1925 Nisan’mda bir laboratuvar kazası, inandırıcı kanıtı gene Davisson’ın bir rastlantı sonucu bulmasına yardımcı oldu. O sıralar laboratuvar çalışmalarını Lester Halbert Germer (1896-1971) ile birlikte sürdüren Davisson, sıvı havayla dolu bir deney şişesinin patlaması üzerine, yansıtıcı hedef olarak kullandığı nikel levhaların oksitlenen yüzeyini temizlemek zorunda kalmıştı. Isıtarak yaptığı bu oksit giderme işlemi de elindeki nikeli kusursuz iri kristaller haline getirmişti. Bu nikel levhayla yaptıkları deney sonucunda, saçılan elektron demetinden net bir kırınım deseni elde ettiler. 54 V’luk bir potansiyel farkında hızlandırılan elektronlar, örgü sabiti 2,15 x 10-8 cm olan nikel kristalinden 50 derecelik bir açıyla kırınıma uğramıştı. Bu veriler, elektronun dalga gibi davrandığını kabul etmekle anlaşılabiliyor ve elektronun dalgaboyunun λ = 1,65 x 10-8 cm olmasını gerektiriyordu. Davisson’ın deney sonuçlan 1927’de yayımlandı.
Aynı dönemde İngiltere’de G.P. Thomson, Japonya’da S.Kikuçi elektronun dalga davranışını sınayan deneyler yapıyorlar, elektron saçıcı olarak Thomson ince metal filimler, Kikuçi ise mika kullanıyordu. Her ikisi de levhadan geçen elektron demetlerinin dalga gibi kırınım deseni oluşturduğunu gözlemledi ve bulgularını 1928’de yayımladı. Bu çalışmaları nedeniyle 1937 Nobel Fizik Ödülü Davisson ve Thomson arasında paylaştırıldı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi