BRUNNER, Emil (1889-1966)
İsviçreli tanrıbilimci. Tanrıbilim sorunlarına, toplum olaylarından kaynaklanan ve çağdaş ahlak anlayışını benimseyen bir tutumla, çözüm aramıştır.
Winterthur’da doğdu, Zürih’te öldü. Öğrenimini bitirince 1914’te I. Dünya Savaşı’na katıldı. Savaştan sonra Obstalden papazlığıyla görevlendirildi. 1924’te Zürih Universitesi’nde sistematik ve uygulamalı tan-rıbilim okuttu. Hıristiyan dünyasının birliğini savunan görüşleri benimsediği için, 1930’da Amsterdam’ da düzenlenen Dünya Kiliseler Konseyi’ne katıldı. Emekli olduktan sonra Tokyo’ya giderek Uluslararası Hıristiyan Üniversitesi’nde ders verdi.
Brunner’in felsefeyle ilgili düşünceleri, 1914 öncesi, Almanya ve İsviçre’de ortaya çıkan, Protestanlıkla ilgili olaylardan kaynaklanır. Bu dönemde, Incil’in toplum ve ahlak sorunlarına değinen yönlerine dayalı bir tanrıbilimi benimsedi. Daha sonra liberalizme ilgi duydu, Barthez’la arkadaş oldu.
Brunner’e göre, Incil’in gerçek anlamı “vahiy” ile sınırlanmıştır. Hıristiyanlık’ın özünü “vahiy”de aramak gerekir. Bu nedenle, deney verilerine, us ilkelerine dayanılarak Incil’in eleştirilmesi, yorumlanması doğru değildir. Tanrıbilim, içerdiği kavramlar arasında çelişik anlamların bulunması nedeniyle, kendi içinde bir “diyalektik” özellik taşır. Bu bakımdan, onun “diyalektik”i kendi özündedir.
Brunner’in anlayışına göre, Tanrı kendini görünüş alanına yansıtınca, insana benzer. “Vahiy” insanın eylem kaynağıdır ve tanrısaldır. Bu yüzden eylemle bağlantılıdır. Düşünülenle yapılan arasında bir uyumun bulunması gereğinin kaynağı bu bağlantıdır. Felsefenin anladığı Tanrı ile Hıristiyanlık’taki Tanrı birbirine benzemez. Felsefe Tanrı’yı biri anlatılan, açıklanan bir varlık, öteki bir nesne olmak üzere, iki ayrı nitelikte görür.
• YAPITLAR (başlıca): Philosophie und Offenbarung, 1925, (“Felsefe ve Vahiy”); Religionsphilosophie, 1926, (“Din Felsefesi”); Offenbarung und Vernuft, 1941, (“Vahiy ve Us”); Mensch im Widerspruch, 1937, (“İnsan Çıkmaz İçindedir”).
• KAYNAKLAR: H. Volk, Emil Brunners Lehre von dem Sünder, 1950.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi