DEBS, Eugene Victor (1855-1926)
ABD’li sendikacı ve siyaset adamı. Beş kez Amerikan Sosyalist Partisi’nden başkan adayı olmuştur.
5 Kasım 1855’te Indiana Eyaleti’nin Terre Haute kasabasında doğdu, 20 Ekim 1926’da Illinois Eyaleti’ nin Elmhurst kasabasında öldü. Fransız asıllı göçmen bir ailenin oğludur. 14 yaşında Terre Haute’taki demiryolu atölyelerinde çalışmaya başladı ve kısa süre sonra lokomotif ateşçisi oldu. 1873’te başlayan iktisadi bunalım sırasında işten atılınca bir manavda tezgâhtarlık yapmaya başladı. 1874’te artık demiryolu işçisi olmadığı halde, Lokomotif Ateşçileri Birliği’nin (LAB) Terre Haute şubesini kurdu. Örgüt içinde kısa zamanda yükselerek 1878’de LAB’ın yayın organı Firemen’s Magazine’m yayın yönetmen yardımcılığına getirildi. İki yıl sonra derginin yayın yönetmeni olan Debs, aynı yıl LAB’ın genel sekreterliğine ve genel saymanlığına yükseldi. Bu sırada Demokratik Parti’den kent kâtibi seçildi ve 1883’e dek bu görevde kaldı. Ardından Indiana Eyalet Meclisi’ne seçilerek bir dönem meclis üyeliği yaptı.
Debs, ABD’de sendikal örgütlenmenin, işçilerin bağlı bulundukları işkollarına göre değil de mesleklerine göre olmasının, işçilerin işverenler karşısında güçsüz kalmalarına neden olduğunu düşünüyordu. 1895’e dek süren sendikacılık yaşamında, mesleki sendikaları işkolu sendikalarına dönüştürmek için çalıştı. İlk olarak, 1889’da LAB ile diğer meslek birliklerini bir araya getiren bir işkolu sendikası kurdu. Ancak bu sendika iç sorunlar nedeniyle kısa süre sonra dağıldı. 1892’de LAB’daki görevinden ayrılan Debs, ertesi yıl, yeni kurulan Amerikan Demiryolu Sendikası’na başkan seçildi. Debs’in başkanlığında etkin bir mücadele yürüten sendikanın gücü, Nisan 1894’teki Büyük Kuzey Demiryolu Şirketi işçilerinin grevinin başarıyla sonuçlanmasından sonra, daha da arttı. Debs, bu grevin hemen ertesinde, Chicago’daki Pulman Vagon Fabrikası’nda başlayan grevi desteklemek amacıyla, tüm işkollarına genel dayanışma grevi çağrısında bulundu. Bu çağrıya yanıt alamayınca, sendika tek başına harekete geçti ve 24 hatta pulman vagonlarının sefer yapmasını engelleyerek, demiryolu ulaşımını felce uğrattı. Bunun üzerine, grevcilere karşı sert önlemler alan hükümet yolladığı askeri birliklerin yardımıyla grevi kırdı ve aralarında Debs’in de bulunduğu birçok sendikacıyı tutuklattı.
Debs hapiste kaldığı 6 ay boyunca işçilerin işverenlere karşı verdikleri mücadelenin, sendikal alanla sınırlı kalmaması gerektiğini ve siyasi mücadeleye atılmanın gerekli olduğunu düşünmeye başladı. Hapistençıktıktan sonra, 1896 başkanlık seçimlerinde sosyalistlerin ortak adayı olan W.J. Bryan’ı destekledi. 1898’de Sosyal Demokrat Parti’nin, 1901’de ise Amerikan Sosyalist Partisi’nin (ASP) kurucuları arasında yer aldı. 1900-1920 arasındaki 5 başkanlık seçiminde ASP’nin başkan adayı olan Debs’in seçim kampanyaları sırasında yaptığı konuşmalar ve Appeal to Reason adlı gazeteye yazdığı yazılar partinin etkinliğinin ve üye sayısının artmasında etkili oldu. Debs ayrıca, hiçbir zaman merkezi ve homojen bir yapıya kavuşamayan ASP’nin içindeki çeşitli hizip çatışmalarını yumuşatmaya çalıştı.
Debs, işçi sınıfının sendikal birliğini sağlamaya yönelik mücadelesini, 1905’te De Leon ve Haywood’ la birlikte Industrial Workers of the World (IWW) adlı bir örgüt kurarak sürdürmeye çalıştı. Ancak, sendikanın siyaset dışı kalma eğilimini eleştirerek kısa bir süre sonra IWW’den ayrıldı. ASP içindeki çalışmalarına devam etti. I.Dünya Savaşı’nın başlamasından sonra, hükümetin izlediği tarafsızlık politikasının
ülkeyi savaşa sürükleyeceğini savunarak bu politikayı eleştirdi. 1918’de yaptığı savaşa karşı bir konuşma nedeniyle tutuklanan Debs, 1917’de yürürlüğe giren Casusluk Yasası uyarınca 10 yıl hapse mahkûm oldu. Hapisteyken ASP’den son kez başkan adayı gösterildi ve 1920 başkanlık seçimlerinde, o tarihe kadar aldığı oylardan çok daha yüksek oy topladı. 1921’de Başkan Harding tarafından affedilerek, serbest bırakıldı. Ancak, yitirdiği vatandaşlık haklarını bir daha elde edemedi. Yaşamının geri kalan bölümünü yazarlık ve çeşitli dergilerde yazı işleri müdürlüğü yaparak geçirdi. En ünlü yapıtı Walls and Bars (“Duvarlar ve Demir Parmaklıklar”) adlı kitabı ölümünden sonra 1927’de yayımlandı.
Debs’in Amerikan işçi sınıfı hareketine en büyük katkısı, işkolu düzeyinde sendikal örgütlenme düşüncesini geliştirmesidir. Ayrıca, sendikalara siyasi etkinliğin, ülkesindeki sosyalistlere ise iktisadi alanda mücadelenin önemini göstermiştir.
• YAPITLAR: Unionism and Socialism, 1904, (“Sendikacılık ve Sosyalizm”); The American Movement, 1904, (“Amerikan Hareketi”); The Grosvth of Socialism, 1910, (“Sosyalizmin Gelişmesi”); Walls and Bars, (ö.s.), 1927, (“Duvarlar ve Demir Parmaklıklar”).
• KAYNAKLAR: M.Coleman, Eugene V.Dehs: A Man Unafraid, 1930; J.R.Commons, History of Labor in the United States, (2 cilt), 1918; N.Fine, Labor and Farmer Parties in the United States, 1828-1928, 1928; R.Ginger, The Bending Cross: A Biography of Eugene Victor Debs, (biyografi), 1949; I.Kipnis, The American Socialist Movement 1897-1912, 1952; Fi.W.Morgan, Eugene V.Debs: Socialist for President, 1962; S.Neaning, The Debs’ Decis-ion, 1919; A.Shannon, The Socialist Party of America, 1955.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi