CANDELA, Felix (1910 – 7 Aralık 1997, Kuzey Carolina)
İspanyol asıllı Meksikalı mimar. Oluşturduğu kabuk strüktürlerle tanınmıştır.
27 Ocak 1910’da Madrid’de doğdu. Instituto de Cardenal Cisneros’da öğrenim gördü ve Madrid’de Escuela Superior de Arquitectura’da staj yaptı. 1936-1939 Ispanya İç Savaşı’nda Cumhuriyetçiler’in yanında savaştı. 1939’da Fransa’ya geçti, bir süre bir göçmen kampında kaldıktan sonra Meksika’ya göç etti. 1939-1940’ta bir İspanyol yerleşmesi olan Santa Clara’daki yapım çalışmalarına katıldı. 1940’ta Mexico City’de teknik ressamlık yaptı. Daha sonra kardeşi Antonio ile birlikte bir mimarlık ve yapı şirketi kurdu. Kabuk strüktürler üstündeki çalışmaları Candela’ya 1961’de UIA’nın (Union Internationale des Architectes-Uluslararası Mimarlar Birliği) Auguste Perret Odülü’nü ve Londra’daki RIBA’nın (Royal Institute of British Architects-Britanya Mimarları Kraliyet Enstitüsü) altın madalyasını kazandırdı. Kısa bir süre Harvard Üniversitesi’nde konuk öğretim görevliliği yaptı.
Candela, öğrenciliği sırasında yapıtlarını tanıma olanağı bulduğu Eduardo Torroja’nın kabuk strüktürlerinden etkilenmiştir. Meksika’da bir mimar olarak kendini kabul ettirdikten sonra da donatılı beton yapım yönteminin uygulanması yolunda çalışmalar yapmış, bu konuyla ilgili yazılar yazmıştır. Mexico City’de kurulan üniversite kampüsü ona ilk kabuk strüktürünü uygulama olanağım vermiştir. Yapımını üstlendiği Kozmik Işınlar Pavyonu’nun çatısını hiperbolik paraboloid bir kabukla örtmüştür. En kalın yeri 16 cm, kenarları ise yalnızca 3 cm kalınlığında olan bu kabuğun özelliği, eğri bir yüzey olmasına karşın kalıplarında düz tahtaların kullanılması, dolayısıyla da görece az malzeme kullanımı ile önemli bir ekonomi sağlamasıdır. Bu yaklaşım, kabuk strüktür-lere olan ilginin artmasına ve Candela’nm yeni yapı önerileri almasına yol açmıştır.
Candela’nın yaptığı kabuklar bundan sonraki yapılarında giderek daha incelmiş, geçtikleri açıklıklar da daha büyümüştür. Daha çok üretim yapılarında uygulanan kabuk yöntemini Candela, Mexico City’de yaptığı bir kilisede de uygulamıştır. Çatı örtüsü kabuğun, yalnızca 3,81 cm kalınlığında olduğu bu yapının biçimlenmesinde, İspanyol mimar A.Gaudi’ nin etkileri görülür.
Candela bu yapım yöntemini kullanarak çağdaş mimarlığın anlatım dilini, kimi yerde dışavurumcu yanı ağır basan ilginç biçimlerle zeriginleştirmiştir. Örneğin başyapıtı sayılan Yüzen Bahçeler Lokanta-sı’nda, aşağı yukarı dalgalanmalarıyla sekiz yapraklı bir çiçeği andıran kabuk strüktür, duvarlarla tavan arasındaki ayırımı ortadan kaldırarak bu yapı öğelerini birbiri içine karışan bir bütün halinde birleştirebilmesine olanak sağlamıştır.
• YAPITLAR (başlıca) Yapılar: Meksika Üniversitesi Kozmik Işınlar Laboratuvarı (J.Gonzales ile), 1951, Mexico City; Virgen Milagrosa Kilisesi, 1954-1955, Mexico City; Valores Borsası, 1955, Meksika; Nuestra Senora de la Soledad Şapeli (E.de la Mora ile), 1955, Coyoacan/ Meksika; Coyoacan Hali (P.R.Vasçuez ve Rafael ile), 1956, Coyoacan/Meksika; Yüzen Bahçeler Lokantası (J.A.Ordonez ile), 1958, Xochimilcho/Meksika; La Jacaranda Gece Kulübü, 1958, Acapulco/Meksika; John Lemis Mağazası (Yorke, Rosenberg ve Mardall ile), 1963, Steveage/Ingiltere; Olimpiyat Spor Sarayı, 1968, Mexico City.
• KAYNAKLAR: C.Faber, Candela: Adventurer in New Structural Forms, 1961; C.Faber, Candela: The Shell Builder, 1963.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi