PIZARRO, Francisco (1475 ?-l541)
İspanyol, kaptan. Peru’yu istila ederek İnka İmparatorluğu’nun yıkılmasına yol açmıştır.
İspanya’da Trujillo’da doğdu, 26 Haziran 1541’de Peru’da Lima’da öldü. İspanyol kaptan G. Pizarro’nun evlilik dışı oğluydu. İtalya’ya giderek Gonsalvo di Cordova yönetiminde savaştıktan sonra Güney Amerika’ya hareket etti ve 1502’de Hispaniola’ya (bugün Haiti ve Dominik Cumhuriyeti) ulaştı. 1510’ da Alonso de Ojeda önderliğinde Kolombiya’da Uraba bölgesine yapılan keşif seferine katıldı. 1513’te V.N.Balboa’nun Büyük Okyanus’u keşfettiği seferde kaptan olarak görev aldı. 1519-1523 arasında Panama’nın yöneticiliğini üstlendi.
1523’te İspanyol asker Diego de Almagro’yla ve papaz Hernando De Luque’yle birlikte Güney Amerika’nın batı kıyısı boyunca güneye doğru birkeşif gezisi düzenledi. 1524-1527 arasındaki zorlu bir yolculuktan sonra İnka İmparatoriuğu’nun izlerine rastlayan Pizarıo, yardım sağlamak üzere Almagro’yu Panama’ya gönderdi. Ancak sefere son vermesi doğrultusundaki emri dinlemedi ve kendisine katılan 13 kişiyle birlikte sefere devam ederek Peru’da Tumbez’e vardı.
İspanya Kralı V. Charles’in (Charles Quint) fetih için onayını almak amacıyla 1528’de İspanya’ya döndü. Panama ’nın güneyinde yeni keşfedilen Yeni Kastilya bölgesinin valiliğine ve seferin başkomutanlığına atanarak 1530’da Panama’ya döndü. Aralık 1531’de Almagro, Luque ve dört kardeşiyle birlikte 180 asker ve 37 atla Peru seferine girişti. Gemiyle Tumbez’e vardıktan sonra İnka topraklarım istilaya başladı. 1532’e Cajamarca’;x girdi. İnka İnparatoru Atahualpa’yı, Hıristiyanlık’ı ve İspanya kralının egemenliğini kabyl itmemesi üzerine tutsak aldı. Kefalet olarak hapsedildiği hücreyi altın ve gümüşle doldurmasına k.Tşın İnka imparatorunu serbest bırakmayan Pizarro, üvey kardeşi Huascar’ı öldürtmek suçuyla Atahualpa’yı Ağustos 1533’de öldürttü. İmparatorlarının öldüğünü duyan İnkalar’ın başlattıkları saldırıları ateşli silahlarla kolayca püskürterek başkent Cuzco’yu ele geçirdi. Huascar’ın kardeşi Manco Capac’ı imparator ilan etti.
V. Charles tarafından marki unvanı verilen Pizarro, bundan sonra İspanyol egemenliğini tüm Peru’ya yaymakla uğraştı. 1535’te Lima kentini kurdu. Aralarında çıkan iktidar savaşında Almagro’yu öldürten Pizarro, Almagro’nun oğlunun düzenlediği bir baskında öldürüldü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi