CHATEAUBRIAND, François Rene de (1768-1848)
Fransız yazar ve siyaset adamı. Fransa’da Romantik Okul’un ilk yazarlarındandır.
4 Eylül 1768’de, Bretanya’da doğdu, 4 Temmuz 1848’de öldü. Soylu bir ailedendi. On yedi yaşındayken öğrenimini bırakarak aile şatosuna kapandı. Melankolik bir duyarlığa sahip olan Chateaubriand ile mistik bir dindar olan kız kardeşi Lucille için bu Orta Çağ şatosu bir tür dünyadan kaçıştı. Doğaya tutkunluğunu gençlik şiirlerinde dile getirdi. Belki de amaçsız ve melankolik yaşamından uzaklaştırmak için babası onu yirmi yaşındayken Navarre Birliği’ne katılmayla zorladı. Ama bu birlikte görevli olduğu sırada bile insanlara karışmayan Chateaubriand’m tekdüze yaşamı Fransız Devrimi’yle alt üst oldu. 1790’da Navarre Birliği kraldan yana çıkıp ayaklanınca Kralcılar’a katılmayı kabul etmeyerek ABD’ye gitti.
ABD’de yalnızca doğa zenginlikleri ve Kızılderililerim yaşamıyla ilgilendi. XVI.Louis’in Varenne’e kaçtığı haberini alınca bir soylu olarak görevinin kralı desteklemek olduğuna karar vererek 1792’de Fransa’ ya döndü. Dönüşünde ailesini para sıkıntısı içinde devrimcilerden saklanırken buldu. On yedi yaşındaki Celeste Buisson de la Vigne ile evlenmesinin başlıca nedeni para sıkıntısından kurtulmaktı. 1792’de Kob-lenz’de Kralcı birliklere katıldı ve bir çatışmada yaralandı. Bozulan sağlığı ve Fransa’da kalmanın kendisi için giderek daha tehlikeli olması yüzünden 1793’te İngiltere’ye kaçtı.
Londra’da nerdeyse sadaka ile yaşamaya çalışan Fransız soylularını görünce yaşamını kalemiyle kazanmaya karar verdi. Essai sur les revolutions(“Devrimler Üzerine Deneme”) adlı bir inceleme yazmaya başladı. Bu sırada erkek kardeşiyle yengesinin devrimcilerce giyotine gönderildiklerini, kız kardeşiyle kendi karısının da hapiste olduğunu öğrendi. Bu koşullarda Fransa’ya dönemeyeceği için yazarlığa devam etmek zorunluluğunu duydu ve ilk romanı Les Natchez’e başladı. Sonradan iki ayrı romana dönüştüreceği bu romanda Kızılderili yaşamını ele aldı. 1798’de Hıristiyanlık’ın çıkışının romantik bir destanını yazmaya başladı. 1800’de, Napoleon Fransa’sında kendisi için bir tehlike olmadığı güvencesini aldıktan sonra Paris’e döndü, ama ne yazarlık, ne de siyasi yaşamında Napoleon’u hiçbir zaman desteklemedi.
Paris’te yarım kalmış Les Natchez’ı Atala ve Rene diye iki ayrı romana dönüştürdü. Görkemli bir
doğada büyük ve temiz aşkları anlatan bu romanlar onu hemen üne kavuşturdu. 1806-1811 arasında Yunanistan ve Kudüs’ü de kapsayan bir Doğu yolculuğu yaptı. Bu yolculuk sırasında İstanbul’da da bulundu. Uç cilt tutan ve i L’itineraire de Paris d -Jerusalem (Paris-Kudüs Yolculuğu) adını taşıyan yapıtında bu Doğu yolculuğunu anlattı. 1815’te XVIII. Louis’nin meclisine girdi. Bu sırada çağının edebi tarihini anlatması bakımından en önemli yapıtını, Memoires d’outre-tombe’u (Mezarın Ötesinden Hatıralar) yazdı.
Siyasal yaşamı boyunca Berlin, Londra, Verona, Roma gibi kentlerde büyükelçilik görevlerinde bulundu. 1830 Devnmi’nde Kralcılar’ın yanında yer aldı.
Chateaubriand Le Genie du Christianisme (“Hı-ristiyanlık’m Dehası”), Rene, Atala, Les Martyrs (“Şehitler”) romanlarında Hıristiyanlık’m şiirini yazmayı amaçladı, çünkü gerek romantik macera romanlarının, gerekse gerçekçi toplumsal romanların Hıristiyanlık’tan uzaklaşarak kültürel ve ahlaki temellerini yitirdiklerine inanıyordu.
Chateaubriand, aynı zamanda, Deschamps, Hu-go, Lamartine, Nodier, Vigny gibi Romantik O-kul’un kurucularıyla birlikte oluşturdukları edebiyat çevresinin (Le Cenacle) önemli bir üyesiydi. Bu yazarların başlıca amacı, Fransız kültür ve edebiyatının kaybolduğuna inandıkları geçmişteki görkemini diriltmek için, yazılarıyla bir tarih duygusu yaratmaktı.
• YAPITLAR (başlıca): İnceleme: Essai sur les revolutions, 1797, (“Devrimler Üzerine Deneme”); Le Genıe du Christianisme, 1802, (“Hıristiyanlık’m Dehası”), Roman: Atala, 1801; Rene, 1802; Les Martyrs, 1809; Les Natchez, 1826-1831. Anı, gezi: Memoires d’outre-tombe, 1849-1850, (Mezarın Ötesinden Hatıralar); L’itineraire de Paris d jerusalem, 1811, (Paris-Kudüs Yolculuğu).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi