PLANTE, Gaston (1834-1889)
Fransız, fizikçi ve mucit. İlk elektrik akümülatörünü geliştirmiştir.
22 Nisan 1834’te Orthez’de doğdu, 21 Mayıs 1889’da Seine et-Oise bölgesindeki Bellevue’de öldü. Paris’te fizik öğrenimi gördükten sonra 1854’te Conservatoire des Arts et Metiers’de fizik asistanlığına getirildi. 1860’ta profesörlüğe yükseltilerek Association Polytechnique’de görevlendirilen Plante çalışmalarını, yaşamının sonuna değin bu kurumda sürdürmüştür.
1850’lerin ortalarından başlayarak elektrik enerjisinin depolanmasına yönelik deneylere girişen Plante’nin en önemli başarısı, 1859’da yeniden yüklenebilen pil olan akümülatörü geliştirmesidir. 1791’de Italyan anatomi profesörü L.Galvani’nin bir rastlantı sonucu, iki ayrı metal arasında bir sıvı aracılığıyla bağlantı kurularak elektriksel doğru akım elde edilebileceğini bulmasından sonra, 1800’lerin başında İtalyan doğabilimci A.Volta, sırasıyla birbirlerine bağlanmış çinko ve gümüş metallerinin batırılmış olduğu tuz çözeltileriyle dolu bir dizi kaptan oluşan ilk pili yapmıştı. İngiliz kimyacı J.F.Daniell de 1836’da, Volta pilini geliştirerek, sülfürik asit elektrolitine batırılmış çinko katot ile bakır anottan oluşan klasik devre pilinin ilk örneğini ortaya çıkarmıştı.
Plante’nin yaptığı kurşun-asit pilinin, o güne değin kullanılan ve bir kez boşaldığında bir daha yüklenemeyen pillerden farkı, enerjisi bittikçe yüklenebilir olmasıydı. Akümülatör olarak da adlandırılan bu batarya türü, birbirinden, lastik şeritlerle ayrılmış ve yüzde onluk sülfürik asite batırılmış iki ince kurşun levhadan oluşuyordu. Plante bu biçimde hazırladığı dokuz grubu, koruyucu bir kutunun içine yerleştirmiş ve paralel olarak bağlamıştı. Elle çalışan bir dinamoyla yüklenen bu batarya, kimyasal enerji olarak depoladığı mekanik enerjiyi uzun süreler koruyabiliyor, ancak kullanılmaya başlanmasından sonra kısa bir süre içinde tüketiyor ve yeniden yüklenmeye gereksinim duyuyordu.
Plante’nin, kimyasal enerji olarak depoladığı mekanik enerjiyi elektrik enerjisi biçiminde geri veren bu akümülatör, elektrik motorlarının çalıştırılmasında kullanılmış, sonraları daha da geliştirilerek, otomobil sanayiinin vazgeçilmez bir aygıtı durumuna gelmiştir.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi