COUTHON, Georges (1755-1794)
Fransız siyaset adamı. Robespierre ve Saint-Just’le birlikte Triumvirlik’i kurmuştur.
22 Aralık 1755’te Orcet’de doğdu, 28 Temmuz 1794’te Paris’te öldü. 1788’de Cleremont-Ferrand’da avukatlık yapmaya başladı. Avukatlığı sırasında genellikle yoksul halkın davalarını üstlendi. 1789 Devri-mi’nden sonra 1790’da aynı kentte yargıç oldu. 1791’de Yasama Meclisi’ne seçilerek Paris’e gitti. Kasım 1791’de Meclis’in sol kanadında yer alan Montagnardlar’m (Dağlılar) bir fraksiyonu olan Jakobenler’in kulübüne üye oldu. 1791 Anayasası’nı hazırlayarak görevini tamamlayan Yasama Meclisi’n-den sonra kurulan Konvansiyon Meclisi’ne seçildi. Konvansiyon Meclisi’nde Robespierre ve Saint-Just’ ün en yakın çalışma arkadaşı oldu ve Jakobenler’in sözcülüğünü yaptı. Bu sırada menenjite yakalandı ve bacakları felç oldu.Ölünceye dek günlerini bir tekerlekli koltukta geçirmek zorunda kalmış olmasına karşın siyasi mücadeleden çekilmedi ve bu davranışıyla, kazandığı saygınlık daha da arttı. Kasım 1792 ile Mart 1793 arasında görevi gereği taşra eyaletlerini dolaştı. Konvansiyon Meclisi, monarşiyi kaldırıp cumhuriyeti ilan ettikten sonra, Ocak 1793’te Kral XVI. Louis’nin idam kararını onaylayanlar arasında yer aldı. Konvansiyon’daki sağ kanat milletvekilleri olan Jirondenler’e karşı mücadele verdi. 2 Haziran 1793’te meclisteki Jironden önderlerin tutuklanmasını daha sonra meclisten atılmalarını hazırlayan hareketin öncülüğünü yaptı.
Jirondenler’in meclisten tasfiye edilmeleriyle, Paris’in yoksul kesimleriyle ittifak halinde bulunan Jakobenler Fransız Devrimi’nin denetimini ele geçirdiler. Couthon, 10 Temmuz 1793’te, aynı yılın Nisan ayında kurulan Kamu Esenliği Komitesi’ne seçildi, Robespierre ve Saint-Just’le birlikte Triumvirlik’i kurdu. Bu sırada Lyon, Bordeaux, Marsilya ve Toulon kentlerinde Jirondenler’in başını çektiği ayaklanmalar başladı. Couthon, 21 Ağustos 1793’te Lyon kentindeki ayaklanmayı bastırmakla görevlendirildi. 9 Kasım 1793’te kent kuşatıldı. Ancak, Couthon Konvansiyon Meclisi’nin kenti yerle bir etme kararını uygulamayarak Paris’e geri döndü. Couthon’un yarım bıraktığı bu görevi Fouche ve Collot d’Herbois üstlendiler.
Paris’e dönen Couthon 12 Aralık 1793’te Konvansiyon Meclisi’ne başkan seçildi. Başkanlığı sırasında, Eylül 1793’ten beri sürmekte olan Terör Döneminin yasalarının çıkarılmasına çalıştı. 26 Ocak 1794’te meclise şüpheli karşı devrimcilerin mallarına el koyulmasını öngören bir yasa tasarısı sundu. Bir ay sonra ei koyulan malların yoksul halka dağıtılmasını amaçlayan kararnameleri desteklediyse de bu kararnameler yürürlüğe girmedi. Couthon Mart ve Nisan 1794’te Robespierre ve Saint-Just’le birlikte, Hebert ve Dan-ton ile yandaşlarının halkı Konvansiyon’a karşı ayaklandırma suçundan idam edilmeleriyle sonuçlanan tasfiye hareketine katıldı. Ardından, bir süre önce kaldırılan Taşra Devrim mahkemelerinin tüm illerde yeniden kurulmasını sağlayan ve bu mahkemeleri daha sert yargılama yöntemleriyle donatan 10 Haziran 1794 Yasası’nın çıkmasına önayak oldu. Bu yasanın yürürlüğe girmesiyle binlerce kişi idam edildi.
Bir yandan idam kararlarının yarattığı tedirginlik, diğer yandan 1794 baharında ortaya çıkan iktisadi güçlüklerin sonucu olarak Jakoben iktidarına karşı bir hoşnutsuzluk başgösterdi. Konvansiyon, Temmuz 1794’te Robespierre ve yandaşlarını iktidardan uzaklaştıran kararlar aldı. Couthon 27 Temmuz 1794’te Robespierre, Saint-Just ve diğer Jakobenler’le birlikte tutuklandı. Ertesi gün 19 arkadaşı ile birlikte idam edildi.
• KAYNAKLAR: A.Cobban, Aspects of The French Revolution, 1968; G.Lefebre, The French Revolution, 2 cilt,
1962-1964; A.Mathiez, The French Revolution, 1928; R.R.Palmer, Tvaelve Who Ruled: The Committee of Public Safety During The Terror, 1941; A.Soboul, The Parisien Sans-Culottes and The French Revolution 1793-1794, 1964.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi