ÇİÇERİN, Georgi Vasilyeviç (1872-1936)
SSCB’li devlet adamı, diplomat. Dışişleri bakanı olarak ilk dönem Sovyet dış politikasını yönlendirmiştir.
24 Kasım 1872’de Tambov Eyaleti’ne bağlı Karaul’da doğdu, 7 Temmuz 1936’da Moskova’da öldü. Büyük toprak sahibi eski bir diplomatın oğludur. Lise öğrenimini St. Petersburg’da tamamladı. St. Petersburg Üniversitesi’nin Dil-Tarih Fakültesini bitirdikten sonra 1897’de Dışişleri Bakanlığı arşivinde çalışmaya başladı. Rusya’da gelişmekte olan devrimci hareketlere ilgi duymaya başlayınca 1904’te bakanlıktaki görevinden ayrıldı.
Berlin’e gitti ve 1905’te Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin Menşevik kanadına katıldı. Daha sonra Paris’e giden Çiçerin Fransız Sosyalist Partisi’nde çalıştı. I. Dünya Savaşı yıllarında, Londra’da savaşa karşı çıkan eylemler içinde yer aldı. 1917 Ekim Devrimi başladıktan sonra Bolşevik görüşleri benimseyen Çiçerin İngiliz makamlarınca tutuklandı. Bir süre tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakılınca Rusya’ya döndü ve Bolşevik Parti’ye katıldı. Dışişleri Halk Komiserliği (dışişleri bakanlığı) yardımcılığı görevine atandı ve Almanya ile sürdürülmekte olan Brest-Litovsk barış görüşmelerinin ikinci döneminde Sovyetler Birliği’ni temsil etti. 3 Mart 1918’de Brest-Litovsk Barış Antlaşması’m imzaladı. 30 Mayıs 1918’de dışişleri halk komiseri oldu.
1920’de Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında başlayan görüşmeleri ülkesi adına Çiçerinyürüttü. Bu görüşmelerin sonunda Türkiye- SSCB Antlaşması imzalandı. Aynı dönemde Çiçerin İran ve Afganistan’ la yaptığı görüşmeler sonucunda SSCB-İran ve SSCB-Afganistan antlaşmalarını da imzaladı. 1922’de Avrupa ekonomisinin görüşülmesi ve kimi ilkelerin saptanması için Avrupa devletlerince Cenova’da düzenlenen konferansta, Çiçerin Sovyetler Birliği heyetine başkanlık etti. Burada 16 Nisan 1922’de Almanya ile gizli olarak iki ülke arasındaki diplomatik ve ticari ilişkilerin normalleştirilmesini amaçlayan Rapallo Antlaşması’nı imzaladı.
1922-1923 yıllarında Yakın-Doğu sorunlarıyla ilgili Lozan Konferansı’nda Çiçerin Sovyetler Birliği heyetine başkanlık etti. Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında varılan 1925 tarihli saldırmazlık ve tarafsızlık antlaşmasını Sovyetler Birliği adına imzaladı.
Çiçerin, katıldığı tüm uluslararası toplantılarda, savaştan sonra, Batılı devletlerin ekonomik ve diplomatik alanda Sovyetler Birliği’ni yalnızlığa itme politikasına karşı çıktı. Avrupa devletleri arasında çıkan çelişkilerden yararlanarak yeni Sovyet düzeninin güvence altına alınması doğrultusunda çaba harcadı. Sovyetler Birliği’nin birçok ülke ile diplomatik ilişki kurmasını sağladı. Ülkesinin, İslam ülkeleriyle, özellikle Türkiye ile yakm ilişkiler kurmasına katkıda bulundu.
Çiçerin 1920’lerde ortaya çıkan parti içi anlaşmazlıklardan kendini uzak tutmaya çalıştıysa da bu durum onun görev yapmasını güçleştirdi. 1928’den sonra hastalığı nedeniyle görevini büyük ölçüde yardımcısı Maxim Litvinov’a devretti. 1930’da emekli oldu.
• YAPITLAR (başlıca): Two Years of Foreign Policy, 1920, (“İki Yıllık Dış Politika”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi