CURTISS, Glenn Hammond (1878-1930)
ABD’li pilot. Uçak yapımcılığının öncülerindendır.
21 Mayıs 1878’de New York’un Hammondsport kentinde doğdu. 23 Temmuz 1930’da New York Eyaleti’nin Buffalo kentinde öldü. Muhtelif işlerde çalıştıktan sonra bisiklet ve daha sonra motosiklet yarışçısı olarak büyük başarılar sağlayan Curtiss, her iki aracı geliştiren çalışmalar yaptı. 1906’da kendi yaptığı bir motosikletle girdiği bir yarışta, 20 yıl kınlamayan bir hız rekoruna ulaştı. 1904’ten sonra Curtiss’in yaşamında en önemli yeri havacılık aldı. Önce bir güdümlü balon motoru, daha sonra ABD’ nin ilk savaş uçaklarını ve Atlantik Okyanusu’nu aşan ilk uçağı yaptı. I. Dünya Savaşı’ndan önce bir patent hakkı nedeniyle Wright kardeşlerle büyük bir yasal çatışmaya girişti. Ancak savaş sırasında iki firma birleşerek Curtiss-Wright adını aldı ve savaş boyunca ABD, Ingiltere ve Rusya’ya savaş uçakları sağladı; Curtiss savaşın sonunda ünlü bir uçak yapımcısı ve zengin bir sanayici olmuştu.
Curtiss havacılık alanına girdiği 1904’te motorunu yaptığı bir güdümlü balonla önemli bir yarış kazandı. Öte yandan 8 Ağustos 1903’te Wright kardeşler Langley’nin geliştirmiş olduğu havadan ağır ilk motorlu uçakla (“Aerodrome”) 27 saniye uçarak, 300 m yol almayı başarmışlardı. Ancak, Wright kardeşlerin aynı yılın sonlarına doğru yeni geliştirilen bir havalanma mekanizmasını denemek için yaptıkları iki deney tam bir başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Gelişmeleri izleyen, telefonun mucidi Graham Bell havacılıkla ilgilenerek Aerial Experiments Association’ı (Havacılık Deneme Derneği) kurarak bu girişimin başına Curtiss’i getirdi. Curtiss 1908’de bu dernek adına yapılan bir uçakla ABD’nin ilk bir kilometrelik uçuşunu gerçekleştirdi, 1914’te de Aerodrome’un aksaklıklarının düzeltilmesi görevini üstlendi. Gerekli değişiklikleri yaptıktan sonra Aerodrome’a tekerlek yerine şamandra takan Curtiss New York’ta Keuka Gölü üzerinde başarılı uçuşlar yaptı.
Curtiss ABD Deniz Kuvvetleri ile savaş uçakları geliştirme konusunda işbirliği yaptı. Dünyadaki ilk uçaktan bomba atma denemesini 30 Haziran 1910’da bir gemi maketine manevra bombası atarak gerçekleştirdi. Uçak taşıyabilen savaş gemilerinin ve bunları iniş-kalkış pisti olarak kullanılabilecek uçak’arın yapımı konusunda da çalıştı; tahta bir pistle donatılmış bir kruvazörden uçak havalandırma denemesini 14 Kasım 1910’da, hem iniş hem havalanma denemesini de 18 Ocak 1911’de başarıyla yönetti. 1912’de denize inebilen ve denizden havalanabilen savaş uçağını ABD Deniz Kuvvetleri’ne sundu. Bu başarısından yüreklenerek “Flying Fish” (Uçan Balık) adını verdiği gövdesi deniz teknesi biçiminde yapılmış bir uçak geliştirdi. Sonradan “Flying Boat” (Uçan Gemi) adıyla kullanım alanı bulan uçaklar Flying Fish’ten esinlenerek geliştirilmiştir.
Curtiss havacılık alanındaki bilimsel buluşları kadar I.Dünya Savaşı boyunca 5.000’den fazla savaş uçağı sağlayan bir sanayici olarak da tanınır.
• KAYNAKLAR: H.Mingos, The Birth of an Industry, 1930; A.Hatch, Glenn Curtiss; Pioneer of Naval Aviation, 1942; W.A.Shrader, Fifty Years of Flight: A Chronicle of the Aviation Industry in America, 1953; J.B.Rae, Climb to Greatness: The American Aircraft Industry, 1968.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi