BUDE, Guillaume (1468-1540)
Fransız, hukukçu ve devlet adamı. Fransa’da antik Yunan kültürünün canlandırılmasında önemli katkıları olmuştur.
26 Ocak 1468’de Paris’te doğdu, 22 Ağustos 1540’ta aynı yerde öldü. Orleans ve Paris’te hukuk öğrenimi gördü, Yunanca dilinde uzmanlaştı. 1502’de Kral XII.Louis tarafından Papa Il.Julius’un taç giyme törenine Fransız elçisi olarak gönderildi. Bundan sonra 1515’e değin kralın sekreterliği görevini yürüttü. Daha sonra Roma’ya giderek Papa II.Leo döneminde Fransız elçisi oldu. I.François’nın kral olması üzerine krallık kütüphanesinin başına getirildi. Bu görevi sırasında, I.François’yı Yunanca, Latince ve Ibranice öğretimine yönelik bir yüksekokul kurulması konusunda etkilemeye çalıştı. I.François’nın bu konuda onayını vermemesi üzerine, 1529’da yayımlanan Commentarii unguae Graecae (“Yunan Dili Üzerine Yorumlar”) adlı kitabının önsözünde I.Fran-çois’yı eleştirdi. Bude’nin bu çabaları sonunda Fransa’da Yunan ve Latin edebiyatının canlanmasında önemli yeri olan College de France kuruldu. Yaşamının sonuna doğru Calvinizm’e eğilimi olduğu gerekçesiyle, suçlandı.
Yaşamı boyunca çok sayıda Yunan klasiğini Fransızca’ya çeviren ve dilbilim konusunda incelemeler yazan Bude, Roma hukuku metinlerinin aydınlığa çıkarılmasında ilk kez filolojiden yararlandı ve böylece Orta Çağ hukukçularından Glossatörler ve Bartolistler’in Roma hukukunun en önemli kaynağı olan Corpus Iuris Civilis (Medeni Kanun Külliyatı) üzerine yorumlarında yaptıkları yanlışları ortadan kaldırmaya çalıştı. 1508’de yazdığı Annotationes in Pandectas (“Dava Kararnamelerine İlişkin Açıklamalar”) adlı Roma hukukunu inceleyen çalışmasında, belgeleri çevirenlerin yaptıkları yanlışları vurguladı. Bude, metin eleştirileriyle ilgilenen ve Roma hukukunu çağdaş bir yasadan çok tarihi bir olgu olarak kabul eden modern Romanistler’in öncülerindendir. Bu yaklaşımı, zamanının siyasal düşüncesinde Corpus îuris’in etkisinin azaltılması sonucunu doğurmuştur.
Bude, siyasal düşüncelerini 1516’da yazdığı ve ölümünden sonra yayımlanan De l’institution du Prince (“Prensin Yetiştirilmesi”) adlı kitabında sergilemiştir. Bu yapıtta Bude, kralın kendi koyduğu yasaları uygulamamasının yanlış olduğunu, ancak yasalara aykırı hareket eden kralın bu nedenle sorumluluğunun olmadığım öne sürmüştür. Ayrıca, bu çalışmasında prenslerin eğitimi ve bilginlerin korunmasıyla ilgili görüşlere de yer vermiştir.
1515’te yayımlanan De asse et partihus (“Para Birimi ve Parçaları”) adlı kitabında, Roma ve Yunan para sistemini, altın ve gümüşün göreceli değerini, değerli madenlerin alım gücü gibi iktisadi konuları incelemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Annotationes in Pandectas, 1508, (“Dava Kararnamelerine İlişkin Açıklamalar”); De asse et partibus, 1515, (“Para Birimi ve Parçaları”); Commentarii lingua Graecae, 1529, (“Yunan Dili Üzerine Yorumlar”); De Tinstitution du Prince, (ö.s.), 1547, (“Prensin Yetiştirilmesi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi