CARTER, Howard (1873-1939)
İngiliz, arkeolog. Firavun Tutankamon’un mezarını bulmasıyla tanınır.
9 Mayıs 1873’te İngiltere’nin Norfolk bölgesindeki Swaffham kasabasında doğdu, 2 Mart 1939’da Londra’da öldü. Özel öğrenim gördü. Ressam olan babasından resim yapmayı öğrendi. 1890’da Egypt Exploration Fund (Mısır Araştırmaları Vakfı) adlı kuruluşta desinatör olarak çalışmaya başladı ve ortaya çıkarılan bazı Mısır metinlerini ve duvar resimlerini kopye etti. Mısır’daki kazılarda deneyimli arkeologların yanında çalışarak araştırma ve kazı yöntemlerini öğrendi. 1901’de Flinders Petrie’nin yönetimindeki El Amarna kazılarına katıldı. 1893’te Edouard Naville’in asistanı oldu ve Deir el Bahri’deki Kraliçe Hatşepsut’ un mezar terasında ortaya çıkarılan iki tapınağın duvar resimlerini kopye etti. 1899’da Mısır hükümetinin Eski Eserler Genel Müdürlüğü başmüfettişliğine atandı. Bu görevi sırasında IV. Tutmosis veHatşepsut’ un mezarında kazılar yaptı. 1903’de başmüfettişlik görevi sona erince 1907’ye değin geçimini resim yaparak srğladı.
1907’de arkeolojiye ve Mısır tarihine ilgi duyan İngiliz asilzadesi Lord G.H. Carnarvon’un (1866-1923) sağladığı mali destekle yeniden kazı yapmaya girişti. İkisinin Teb’de başlattıkları ortak çalışma I. Dünya Savaşı sırasında kesintiye uğradı. 1917’de Tutankamon’un mezarını ortaya çıkarmak için araştırmalara başladılar. Krallar vadisi diye anılan yerde ele geçmiş daha eski buluntular, Tutankamon’un mezarının o bölgede olduğunu belli ediyordu. Carter’ le Carnarvon öılce vadinin haritasını çıkardılar. Ama kazıya geçtikten sonra uzun süre hiçbir olumlu sonuç alamadılar. Yine de araştırmalarını sürdürdüler. Kazının beşinci yılında Firavun VI. Ramses’in mezarının çevresinde,, yüzeyden 4 m kadar derinde kayaya oyulmuş bir merdivenin ilk basamakları ortaya çıktı.
12. basamaktaki kapının üstünde yer alan kral mezarlığının ve Tutankamon’un mühürleri, Carter’le Carnarvan’ın doğru iz üzerinde olduklarını belli etti. 23 Kasım 1922’de mezarın ilk odasına ulaşıldı. Ancak Carnarvon çalışmanın sonucunu göremeden 1923’te öldü. Carter kazıyı yaniız başına sürdürerek 3 Ocak 1924’te asıl mezar odasını da açtı. 18. sülale firavunlarından Tutankamon’un mezarı o güne değin soyulmadan bulunmuş ilk kral mezarı idi. Olay kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Ancak mezar tapınağı günümüze değin bulunamadı.
Tutankamon’un mezarında çok iyi durumda korunmuş olarak ele geçen hazine, bugün hem Kahire Müzesi’nin en zengin koleksiyonunu oluşturmakta, hem de Mısır sanatım aydınlatıcı bilgiler vermek açısından büyük önem taşımaktadır.
• YAPITLAR (başlıca): The Tornb ofThoutmosis IV, 1904, (“IV. Tutmosis’iıı Mezarı”); DescriptionandExcavation oj the Tomb of Hâtshopsitu, 1906, (“Hatşepsut Mezarı Kazısı ve Tanımlanması”); The Tomb of Tutankh-A-men, 1933, 3 cild, (“Tutaııkamon’un Mezarı”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi