DAVİS, Jefferson (1808-1889)
ABDTi asker ve devlet adamı. İç Savaş sırasında Güney Eyaletleri’nin kurdukları Amerika Konfedere Devletleri’ne başkanlık yapmıştır.
3 Haziran 1808’de Kentucky Eyaleti’nin Todd kasabasında doğdu, 6 Aralık 1889’da New Orleans’ta öldü. Küçük yaşta ailesiyle birlikte Mississippi’ye göç etti. 3 yıl Transilvanya Universitesi’ne devam ettikten sonra West Point’taki Birleşik Devletler Askeri Aka-demisi’ne girdi. 1827’de bu okulu bitirdi ve 1835’e dek süren askerlik görevi sırasında birçok sınır seferine katıldı. 1835’te ordudan ayrıldı ve Mississip-pi’deki pamuk plantasyonlarının başına geçerek çiftçilik yapmaya başladı. 1845’te Demokratik Parti’den Mississippi temsilcisi olarak Temsilciler Meclisi’ne giren Davis, 1846’da Meksika Savaşı’na katılmak üzere bu görevinden ayrıldı. Savaş sırasında General Taylor’a bağlı bir gönülüler alayında gösterdiği kahramanlıklardan dolayı büyük ün kazandı. Yaralandığı için Mississippi’ye dönmek zorunda kaldı. 1847’de Birleşik Devletler Senatosu’na seçildi. 1851’e değin süren ilk senatörlüğü sırasında Senato’nun Askeri İşler Komisyonu’nunbaşkanlığını yaptı. 1853’te Başkan Pierce tarafından savaş bakanlığına ; getirildi. Bakanlığı döneminde ordudaki asker sayısı arttı, askeri yargılama yöntemleri modernleştirildi ve orduya ayrılan ödenek artırıldı. Pierce’in başkanlık süresinin dolması üzerine 1857’de bakanlıktan ayrılan Davis, aynı yıl yeniden Senato’ya seçildi. Davis bu tarihten, İç Savaş’ın başladığı 1861 ’e değin Senato’da Güney Eyaletleri temsilcilerinin köleliğin sürmesi yolundaki mücadelelerinin en önde gelen sözcüsü oldu.
Davis, koyu bir kölelik yanlısı olan Calhoun’un ardından Eyalet Haklan Partisi’ne başkan oldu. Mayıs 1860’ta, Güney Eyaletleri’nin kölelikle ilgili olarak geçirmek istedikleri yasalar Temsilciler Meclisi tarafından reddedildi. Bu olayın ertesinde, Demokratik Parti kölelikle ilgili federal yasaların yürürlüğe koyulmasından yana olanlarla, buna karşı çıkanlardan oluşan iki gruba bölündü. Parti’deki bölünme, Cumhuriyetçi Parti’nin 1860 seçimlerinde başkan adayı olan Lincoln’un seçimleri kazanmasını kolaylaştırdı. Yalnızca köleliğin kaldırılmasından yana olan Kuzeyli seçmenlerin oylarını alan Lincoln’un başkan seçilmesinin hemen ardından, Güney Carolina Eyaleti Birleşik Devletler’den ayrıldığını açıkladı. Bunu Mississippi’nin de aralarında bulunduğu 10 Güney Eyaleti’nin ayrılışı izledi. 4 Şubat 1861’de Alabama Eyaleti’ nin başkenti Montgomery’de bir araya gelen Güney Eyaletleri temsilcileri Amerika Konfedere Devletleri adında geçici bir hükümet kurduklarını açıkladılar. Davis, 8 Şubat 1861’de bu Konfederasyon’a başkan seçildi.
Davis, Konfederasyon’a başkan olduktan sonra, Güney’i yaklaşmakta olan savaşa hazırlamak üzere harekete geçti. Güney Eyaletleri’nin sahip oldukları askeri güçleri seferber etti. Geniş kapsamlı bir silah, yiyecek ve giyecek toplama kampanyası başlattı. Davis, aralarında anlaşarak Güney’e karşı bir “Birlik” oluşturmuş olan Kuzey Eyaletleri’nin Güney Eyalet-leri’nden çok daha güçlü olduklarını göz önünde tutarak savunma ağırlıklı bir savaş taktiği hazırladı. Kuzey ve Güney birlikleri arasında 1861’de başlayan çarpışmaların ilk yılında Güney birlikleri birçok başarı kazandılar. Taktik değiştirerek, 1862’den başlayarak saldırıya geçen Güneyliler’in Kuzeyliler karşısında kazandıkları en büyük zafer 1863’tcki Gettys-bourg çatışması oldu. Ancak bu tarihten sonra üstünlüğü Kuzey birliklerine kaptıran Güney birlikleri birbirini izleyen yenilgiler almaya başladılar. Davis, bu durum karşısında topladığı vergileri artırma, İngiltere ve Fransa ile ticari ilişkiler kurma yoluna gitti. Ayrıca, savaşa katılan köleleri bu hizmetleri karşılığında serbest bırakacağını açıkladı. Ancak tüm bu çabalarına karşın savaşın gidişi değişmedi. Davis, Mayıs 1865’te, artık savaşı kazanmış olan Kuzey birlikleri tarafından Invinville’de yakalandı ve hapsedildi. 1867’de hakkında açılan davanın düşmesi üzerine serbest bırakıldı. Yaşamının geri kalan bölümünü Mississippi’deki bir malikânede geçiren Davis, 1878-1881 arasında The Rise and Fail of Confederate Government (“Konfedere Hükümetin Doğuş ve Çöküşü”) adlı bir kitap yazdı.
• YAPITLAR (başlıca): The Rise and Fail of Confederate Government, 1881, (“Konfedere Hükümetin Doğuş ve Çöküşü”).
• KAYNAKLAR: Craven, Prison Life of Jefferson Davis, 1866; V.H. Davis, Jefferson Davis: A Memoir, 1890; W.E. Dodd, Jefferson Davis, 1907; B.J. Hendrick, States-men of the Lost Cause, 1939; R.McElroy, Jefferson Davis: The Unreal and the Real, (2 cilt), 1937; R.W. Patrick, Jefferson Davis and his Cabinet, 1944; D.Rowland, Jefferson Davis, Constitutionalist: Flis Letters, Papers and Speeches, (10 cilt), 1923; H.Strode, Jefferson Davis, (3 cilt), 1955-1964; A.Tate, Jefferson Davis, His Rise and Fail, 1929; F.E. Vandiver, Jefferson Davis and the Confederate State, 1964; R.W.Winston, High Stakes and Hair Trıgger: The Life of Jefferson Davis, 1930.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi