BRUNER, Jerome Seymour (1915)
ABD’li psikolog ve eğitimci. Zihinsel kavrama alanında yaptığı çalışmalarla tanınmıştır.
1 Ekim 1915’te New York’ta doğdu. Ailesi Alman Yahudisiydi. Saat imalatçısı olan babası, Bruner 12 yaşında iken öldü. 1937’de Duke Üniversitesini bitirdi. Master ve doktora çalışmalarını Harvard Üniversitesi’nde tamamladı. II. Dünya Savaşı’nda Fransa’da ordu istihbaratında çalıştı. Daha sonra Harvard Üniversitesi’ne döndü ve burada 1952’de psikoloji profesörü oldu. 1961-1972 arasında Kavrama Araştırmaları Merkezi’nin yöneticisi oldu. 1964-1965 yıllarında Amerikan Psikoloji Derneği’nin başkanıydı. 1970’de İngiltere’ye giderek Oxford Üniversitesi’nde ders verdi. Gelişim psikolojisine dair araştırmalarını sürdürmek üzere 1980’de ABD’ye döndü. 1991 yılından itibaren New York Üniversitesi’nde ders verdi.
Bruner psikolojinin birçok alanı ile ilgilenmiştir. Onun asıl ilgi alanı deneysel psikolojidir. Bruner algılama ve düşünme konularında çalışmalar yapmış, II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan “Algılamaya Yeni Bakış” hareketinin öncüsü olmuştur. Ona göre algılama sürecinde birey, duyu verilerinin pasif bir kaydedicisi değil, sürecin etkin bir öğesidir. Algılayan kimsenin kişiliği ve toplumsal konumu, onun görme biçimini etkilemektedir.
Bruner’in bu konudaki araştırmalarından en önemlisi algısal savunmaya ilişkindir. Bruner deneklere kısa aralıklarla bazı kelimeler iletmiştir. Bu kelimelerin bir kısmı sıradan ya da yansız, diğerleri ise insanı rahatsız eden, tabu niteliğindeki kelimelerdir. Bruner, deneklerin, tabu olan kelimeleri yansız kelimelere oranla daha uzun zamanda kavradıklarını ortaya çıkarmıştır. Denekler bilinçsizce, tabu saydıkları kelimenin olumsuz duyusal içeriğini algılamış ve bunun bilince dönüşmesini engellemeye çalışmışlardır. Bruner’in algısal savunma düşüncesi davranışçılıktan çok psikanalize yakındır.
Bruner’in üzerinde durduğu diğer bir konu kavramların oluşumuyla ilgilidir. Bruner kavramların oluşmasını, zihnin pasif kaldığı bir süreç olarak görmemiş, bireylerin zihinlerinde kavramları oluştururken kendilerini doğru kavramlaştırmalara götürecek belirli stratejiler ve karar işlemleri izlemekte olduklarını öne sürmüştür. Bruner’in kavramların oluşumuyla ilgili düşünceleri, davranışçılığa karşı bir eleştiri olma niteliğini taşımaktadır. Bruner, bu konuda kendisininkine benzer görüşler ileri süren Fransız psikolog Piaget’nin düşüncelerinin ABD’de etkinlik kazanmasına yardımcı olmuştur.
Bruner’in bilginin nesnesinden çok zihinsel kavranışına ağırlık vermesi, pozitivist olmayan bir psikoloji anlayışının gelişmesine katkıda bulunmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Mandate from the People, 1944, (“Halkın Emri”); Processes of Cognitive Growth, 1968, (“Algısal Gelişme Süreçleri”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi