COLTRANE, John (1926-1967)
ABD’li saksafoncu.1950’lerde caz dünyasının önde gelen isimlerinden biri olmuş, yeni caz formları üzerindeki deneysel çalışmalarıyla ün yapmıştır.
William John Coltrane, 23 Eylül 1926’da, ABD’ nin Kuzey Carolina Eyaleti’nin Hamlet kentinde doğdu, 17 Temmuz 1967’de, Huntington’da öldü. Ortaöğrenimi sırasında cazla ilgilenmeye başladı ve çeşitli çalgıları denedi. Philadelphia’daki Ornstein Müzik Okulu’nda öğrenim gördüğü sırada saksafon çalışmalarında yoğunlaştı ve 1949’da Dizzy Gillespie’ nin grubunda tenor saksafon çalmaya başladı. Gillespie ile birlikte çalıştığı 1949-1951 arasında üstün çalış tekniği ve ton zenginliğiyle tanındı. 1955’te Miles Davis’in grubuna katıldı ve Davis’in yenilikçi denemelerinde önemli rol oynadı. Davis’in 1956’da yaptığı ve caz tarihinde önemli bir dönüm noktası sayılan Kind of Blue albümünde en önemli solistlerden biri oldu. 1957’de Davis’in grubundan ayrılarak piyanist Thelonius Monk ile birlikte çalışmaya başladı. 1960’lı yıllarda “free-form” cazın öncülerinden biri oldu ve bu alandaki denemeleriyle ün kazandı.
Coltrane, caz müziğinde Charlie Parker ve onun öğrencisi olan Miles Davis tarafından başlatılan yenilikçi denemelerin sürdürücüsüdür. 1940’larda cazm popüler bir orkestra müziği biçimine dönüşmesine ve bu haliyle de beyaz müzisyenlerin egemenliği altına girmesine tepki duyan 1950 kuşağının siyah cazcıları, yeni anlatım biçimleri arayışı içinde köktenci denemelere yöneldiler. Akademik bir müzik eğitimi de görmüş olan ve 20. yy başı klasik Batı müziğindeki gelişmeleri izleyen Coltrane, Parker ve Davis’in açtıkları çığırda denemelere girişirken cazm ve genelde Batı müziğinin geleneksel kalıplarının kırılması için çaba gösterdi. Yaşamının son döneminde Ornette Coleman’m öncüsü olduğu “free-form” caz doğrultusunda yoğun çalışmalar yaptı. “Free-form” caz, her türlü ölçü, ton ve armoni kuralının, doğaçlamaya daha geniş ve özgür bir alan sağlayabilmek amacıyla bir yana bırakılması anlamına geliyordu. Bu çalışmalarıyla Coltrane, yoğun bir melodi zenginliğine ulaştı; ancak bu zenginlik onun müziğinin zaman zaman karmaşıklaşmasına ve güç anlaşılmasına da yol açmıştır.
• KAYNAKLAR: C.O. Simpkins, Coltrane; A Biography, 1975; J.C. Thomas, Ckasin’ the Trane: The Music and Mystique of John Coltrane, 1975.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi