CURTIN, John Joseph (1885-1945)
AvustralyalI devlet adamı. 1941-1945 arasında başbakanlık yapmıştır.
8 Ocak 1885’te Victoria Eyaleti’nin Creswick kentinde doğdu, 1 Temmuz 1945’te başkent Canberra’da öldü. 13 yaşında öğrenimini sürdürürken bir yandan da Melbourne kentinde bir matbaada çalışmaya başladı. O yıllarda Avustralya’da bulunan İngiliz sendikacı Tom Mann’dan etkilendi. 1911’de bağlı olduğu sendikanın genel sekreterliğine seçildi. 1911-1916 arasında zorunlu askerliğe karşı olanların toplandığı bir dernekte çalıştı. 1916’da Başbakan William Morris Hug-hes’in, denizaşırı askerlik görevini zorunlu kılmak istemesi üzerine yaygınlaşan protestolar sırasında bir süre tutuklu kaldı. 1916 sonunda Perth’e giderek 1928’e dek Westralian Worker adlı derginin yayın yönetmenliğini yaptı.
1928’de İşçi Partisi’nden federal meclise seçildi. On yıl boyunca hizipleşme nedeniyle zayıflayan partinin birliğini korumaya çalıştı. 1924’te Avustralya delegesi olarak Cenevre’de toplanan Uluslararası Çalışma Konferansı’na katıldı. 1934’te işçi Partisi başkanlığına seçildi. Savaşın yaklaştığını görerek, faşizm konusunda net bir çizgiye gelememiş olan partiyi savaş tehlikesine karşı hazırlıklı olmaya çağırdı. 1939’da Liberal Başbakan Robert Gordon Menzies’in İşçi Partisi’ni savaş dönemi hükümetine ortak etme çağrısını geri çevirdi. 1940’ta partilerarası Savaş Danışma Konseyi’ne katıldı.
Işçi-Partisi 1941’de meclisteki iki bağımsız milletvekilinin desteğiyle çoğunluğu elde ederek iktidar oldu. Curtin başbakanlığın yanı sıra savunma bakanlığını da üstlendi.
II.Dünya Savaşı’nın başında Avustralya ordusu Ingiltere’nin yanında yer alınca Avustralya Kraliyet Hava Yolları Ingiltere’nin de savunmasına katıldı. Karada ve denizde müttefik güçlerin yanında savaşan Avustralya ordusu özellikle Kuzey Afrika’da ağır kayıplar verdi. Aralık 1941’de Japonlar Havvai’deki Pearl Harbour limanında ABD donanmasma saldırınca Avustralya da bir tehdit ortamı içine girmiş oldu. Bunun üzerine Avustralya Ingiltere ile geleneksel dostluğunu sürdürmekten vazgeçti. Başbakan Curtin bir açıklama yaparak Avustralya’nın ABD desteğine güvendiğini söyledi. Avustralya ordusu Şubat 1942’de Ortadoğu’dan çekildi. Oysa Ingiltere başbakanı Churchill, Burma’nın savunmasında Avustralya birliklerinden yararlanmayı umuyordu. Avustralya’nın yardım isteği üzerine General Douglas MacArthur ABD-Avustralya birleşik güçlerinin komutanı olarak Avustralya’ya gitti. Ordu gerektiğinde Japonya’ya saldırmak üzere hazırlandı. Savaşın sonuna dek iki ülke birçok yerde birlikte savaştılar.
Curtin, ülkenin tüm kaynaklarını savaş koşullarına göre düzenledi, izlediği siyaset destek buldu ve 1943 genel seçimlerini kolaylıkla kazandı, İşçi Partisi hem mecliste, hem de senatoda çoğunluğu elde etti. 1943’ten sonra Avustralya’nın işgali olasılığı zayıflayınca Curtin genel seferberliği kaldırdı ve sivil yaşama geçişin koşullarım hazırlamaya koyuldu. İşçi Partisi hükümeti, toplumsal adaletin sağlanması ve savaşa katılanlarm sivil yaşama uyum sağlaması yolunda yeni önlemler aldı.
Savaş sırasında geliştirilen yeni teknolojiler birçok sanayi dalma canlılık getirdi, kentlere göç arttı. Ayrıca Avustralya’ya göçü özendirici önlemler alındı.
Savaş sonrasında İngiltere ile bağlar zayıfladı. Ama Avustralya, Ingiliz Uluslar Topluluğu üyesi olarak kaldı. Curtin, ABD’yi Pasifik’te güvenliğin korunması için aktif rol oynamaya çağırdı.
Curtin, Birleşmiş Milletler’in kurulması için de yoğun çaba harcadı. Haziran 1945’te San Francisco’da gerçekleşen ilk büyük toplantıya kalabalık bir delegasyon gönderdi.
• KAYNAKLAR: A.Chester, John Curtin, 1943; E.Wal-ker, The Australian Economy in War and Reconstruction, 1947.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi