DANIELL, John Frederic (1790-1845)
İngiliz, kimyacı. Elektrik, kimya, meteoroloji bilimine katkıları ve kendi adını taşıyan elektrik piliyle ünlüdür.
12 Mart 1790’da Londra’da doğdu; 13 Mart 1845’te aynı kentte öldü. Bir akrabasının şeker fabrikasında çalışırken tanıştığı kimya profesörü William T. Brande ile birlikte İngiltere’de ve birçok Avrupa ülkesinde bilimsel araştırma gezilerine çıktı. Bir süre Continental Gas Company’nin genel müdürlüğünü yaptı. Kendi bulduğu, kömüre dayanmayan gaz üretme yöntemi yalnız Avrupa’da değil, ABD’de de yaygın biçimde kullanıldı. 1814’te, henüz 24 yaşındayken Royal Society üyeliğine seçildi. 1820’de geliştirdiği higrometre yaygın olarak nem ölçümlerinde kullanıldı. 1823’te yayımladığı Meteorological Essays’de(“Meteoroloji Konusunda Denemeler”) atmosfer konusunda varolan bilgiyi sistematik biçimde derleyip açıklarken, aynı zamanda meteoroloji ölçüm araçlarının yapımına ilişkin ayrıntılı bilgi verdi. Yapıtın 1827’deki ikinci baskısında, yerkürenin soğuması ve güneş ışınlarının meteorolojik olaylar üzerindeki etkilerini vurguladı. Serlerde ısı kadar nem denetiminin de önemini ortaya koyan çalışması 1824’te bir gümüş madalyayla ödüllendirildi. 1831’de Londra’da yeni kurulan King’s College’a ilk kimya profesörü olarak atandı. Fırınlarda sıcaklığı ölçmek üzere geliştirdiği pirometre ile 1832’de Royal Society’nin Rumford Madalyası’nı kendi adıyla, anılan pile ilişkin çalışmalarından dolayı da 1837’de Copley Madalyası’nı aldı.
Önemli kuramsal çalışmaları da bulunan Daniell’ in en iyi bilinen katkısı galvanik piller üzerindedir. Daniell o zamana değin kullanılan Volta pilinin sürekli bir akım sağlamaması ve kısa sürede gücünü yitirmesini elektrotlardaki kutuplaşmaya ve kullanılan bakır levha üzerindeki hidrojen birikintisine bağladı. Bu birikintiyi önleyerek güvenilir bir elektromotor kuvvet kaynağı elde etmek amacıyla geliştirdiği pilde, çinko çubuğu biçimindeki elektrot (negatif kutup) çinko sülfat eriyiği ya da sülfürik asit; bakırdan yapılmış diğer elektrot (pozitif kutup) da bakır sülfat eriyiği içindeydi. Birbirlerinden gözenekli bir perde ile ayrılmış bu iki kutup arasında yaklaşık 1,1 voltluk bir elektromotor kuvvet elde edilebiliyordu. 1836’da geliştirilen Daniell pili az bir akım çekildiği takdirde uzun süre değişmeyen bir elektromotor kuvveti sağladığından uzun yıllar elektrik araştırma ve uygulamalarında kullanılmış, bu buluşundan dolayı 1,124 voltluk bir elektromotor kuvvet birimine de Daniell’in adı verilmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Meteorological Essays, 1823, (“Meteoroloji Konusunda Denemeler”); Introduction to the Study of Chemical Philosophy, 1839, (“Kimya Felsefesi Çalışmalarına Giriş”).
• KAYNAKLAR: J.R. Partington, History of Chemistry, 1964.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi