CRESWELL, Keppel Archibald Cameron (1879-1974)
Ingiliz sanat tarihçisi. Çalışmalarını Mısır ve Suriye İslam sanatı üstünde yoğunlaştırmış, yapıtları bu konularda temel kaynaklar olmuştur.
13 Eylül 1879’da Londra’da doğdu. 8 Nisan 1974’te öldü. Daha ilkokulda bilime duyduğu büyük ilgiyle dikkati çekti. Yüksek eğitimini The City and Guilds Technical College’da tamamladı. Bu okulu bitirirken armağan edilen Binbir Gece Masalları ve George Rawlinson’ın Seven Oriental Monarchies (“Doğu’nun Yedi Monarşisi”) adlı kitapları İslam kültürüne olan ilgisini artırdı. 1910’da İslam sanatı konusunda çalışmalara başladı. 1913’te Royal Asiatic Society’de (Kraliyet Asya Kurumu) ilk konferansım verdi. Bir yandan da İslam sanatıyla ilgili özel kitaplığım oluşturuyordu. Çok istediği halde, parasızlık, ilgi duyduğu yörelere gitmesini engelliyordu. Bu olanağa 1916’da I.Dünya Savaşı sırasında kurmay subay olarak Mısır’da görevlendirildiğinde kavuştu. 1919’da Bulletin de l’Institut Français d’Archeologie
Orientale’in (Fransız Doğu Arkeolojisi Enstitüsü Dergisi) isteği üzerine A Brief Chronology of the Monuments of Egypt (“Mısır Anıtlarının Kısa Bir Kronolojisi”) adlı çalışmasını tamamladı. 1919’da İşgal Altındaki Düşman Toprakları Müdürlüğü’nün Suriye Bölgesi müfettişliğine seçildi. Halep’te İslam yapılarının fotoğraflarını çekti, rölevelerini yaptı. İngiiizler Filistin topraklarından çekilince müfettişlik görevi son buldu. İngiltere’ye gitmek için Mısır’a geçti. Ancak, İngiliz askerlerinin boşaltılmasının doğurduğu ulaşım sorunu nedeniyle Mısır’da altı hafta kalması gerekti. Bu süre içinde İslam mimarlığını yerinde inceleme olanağını buldu. Sonunda bir gemi bularak İstanbul’a geçti. Ülkesine dönebilmek için burada da dört hafta bekledi. Bekleme süresini gene tarihsel yapıtları gezerek ve kentin çeşitli yerlerinden fotoğraflar çekerek değerlendirdi. Haziran 1920’de Londra’ya vardı. Aynı yılın Kasımı’nda yirmi iki bavul kitapla yeniden Mısır’a döndü. Süveş Kanalı sorunu çıkıncaya değin kışları Londra’da, yazları Kahire’de yaşayarak çalışmalarını sürdürdü. Kahire’ de kaldığı sürelerde fotoğraf çekimi ve yapıların rölevelerinin çıkarılmasıyla uğraşıyordu. Bir yandan da 1912’de başladığı A Bibliography of Architecture, Arts and Crafts of İslam (“İslam Mimarlığı ve Küçük Elsanatları Bibliyografyası”) adlı yayınıyla ilgili belgeler topluyordu. 1931 ’de Kahire Kral Fuat Üniversitesi’ne İslam sanatı ve mimarlığı profesörlüğüne atandı. Aynı yıl Princeton Üniversitesi kendisine edebiyat dalında onur doktoru unvanı verdi. 1948’de Royal Central Asian Society tarafından Sir Percy Skkes Anı Madalyası ile, 1955’te de Kraliçe tarafından İngiliz İmparatorluğu Şeref Madalyası ile ödüllendirildi. 1956’da Kahire Amerikan Üniversitesi’nin Yakın Doğu Araştırmaları Okulu’na profesör oldu. 1959’da The Royal Asiatic Society’nin Altın Madal-yası’nı aldı.
Archeological Survey of India, Deutches Archaeologisches Institut,The American Oriental Society of Egypt gibi birçok kurumların onur üyeliğini yapmış, ayrıca Kopt Müzesi’nin Arap Yapıtları Yüksek Kurulu üyesi olmuştur. Filistin Eski Yapıtlar Müzesi’nin yürütücü üyeliğine de seçilmiştir.
Creswell, erken İslam sanatı üstünde yoğunlaşmasına karşın, İslam sanatının başka alanlarında da araştırma yapmıştır. Özellikle yazdığı çok sayıdaki makaleleri bu çeşitliliği sergiler. Yapıları, tek tek ayrıntılarıyla belgelemesi dışında, belirli sorunlar üstünde tartışmalar açması da sanat tarihi açısından önemli yanlarındandır.İslam mimarlığındaki yapıöğelerinin kaynak ve kökenlerini araştırmış, bezeme öğelerinin gelişim çizgisini belirlemeye çalışmıştır. İslam sanatı konusunda derlediği geniş kaynakça, belli bir sistematik içinde tüm konuları ve yöreleri ele alan bir çalışmadır.
• YAPITLAR (başlıca): A Provisional Bibliography of Painting in Muhammedan Art, 1922, (“İslam Resim Sanatı Ön-Bibliyografyası”); A Map of Cairo Şhouıing Moham-medan Monuments to A.D. 1517, (“İ.S.1517’ye Değin Kahire’deki İslam Anıtları Haritası”); Early Müslim Architecture, 2 cilt, 1932-1940, (“Erken Dönem İslam Mimarlığı”); The Müslim Architecture of Egypt, 1 cilt, 1952, (“Mısır İslam Mimarlığı”); A Bibliography of Painting in İslam, 1953, (“İslam Resim Sanatı Bibliyografyası”); A Bibliography of the Müslim Architecture of Egypt, 1955, (“Mısır İslam Mimarlığı Bibliyografyası”); A Bibliography of Arms and Armour in İslam, 1956, (“İslam Silah ve Zırhları Bibliyografyası”); A Short Account of Early Müslim Architecture, 1958, (“Erken Dönem İslam Mimarlığının Kısa Bir Dökümü”); The Müslim Architecture of Egypt, 2 cilt, 1959, (“Mısır İslam Mimarlığı”); Bibliography of the Architecture, Arts and Crafts of İslam to 1 st Jan. 1960, 1961, (“1 Ocak 1960’a Değin İslam Mimarlığı ve Küçük Elsanatları Bibliyografyası”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi