DE FOREST, Lee (1873-1961)
ABD’li mucit. Elektronik ve radyo alanındaki buluşlarıyla tanınmış, ilk triyot lamba olan odyon vakum tüpünü geliştirmiştir.
26 Ağustos 1873’te Iowa Eyaleti’nin Council Bluffs kentinde doğdu. 30 Haziran 1961’de California Eyaleti’nin Hollytvood kentinde öldü. Yale Üniversitesi’nde öğrenim görerek 1896’da makine mühendisliği bölümünden lisans derecesini, üç yıl sonra da fizik doktorasını aldı. Doktora çalışmaları sırasında Marconi’nin telsiz telgraf çalışmalarıyla ilgilenmiş, tez çalışmasında da “Paralel Tellerin Ucundan Hertz Dalgalarının Yansıması”nı konu almıştı.
Chicago’daki Western Electric Company’de çalışırken, telsiz telgrafla ilgili araştırmalarıyla Amerikan ordusunun desteğini ve mali yardımını kazanan De Forest 1902’de, kendi adını taşıyan bir telsiz telgraf şirketi kurarak müdür yardımcılığını üstlendi. 1907’de en önemli buluşu sayılan triyot radyo lambasını geliştirdi. 1916’da New York’ta bir radyo verici istasyonu kurarak haber bültenleri yayınladı. Daha sonra radyoyla ilgili buluşlarının patent hakkını satarak California’nm Palo Alto kentindeki bir telgraf şirketinde çalışmaya başladı. Bu kuruluşta sürdürdüğü araştırmalarla 300’ü aşkın yeni buluşunun patentini aldı. 1920’lerde geliştirdiği sesli sinema makinesi bu buluşların en önemlisidir.
20.yy’m ilk yıllarında elektronik ve radyoyla ilgili araştırmalar pek yoğun olduğundan, araştırmacılar arasındaki patent kavgalarının ve açılan davaların sayısı da oldukça kabarıktı. Geri-besleme devresinin patent hakkını alabilmek için De Forest’in Langmuir ve Edwin Armstrong’a karşı açtığı dava da o dönemin ilginç tartışmalarından biridir.
1934’te emekliye ayrılarak Hollywood’da özel bir araştırma laboratuvarmda çalışmalarını sürdüren De Forest 1950’de, Father ofRadio (“Radyonun Babası”) adıyla otobiyografisini yayımladı. Pek çok araştırmacının ortak ürünü olan radyoyu tek kişinin buluşu saymak olanaksızsa da, De Forest’ın bu gelişmedeki payı yadsınamaz.
Elektronların boşluktaki hareketiyle bir elektrik devresindeki akımın etkilenebileceğini ilk kez Edison gözlemlemişti. Fleming, Edison’un bu gözleminden yararlanarak 1904’te çift elektrotlu diyot lambayı geliştirdi. Bu aygıt, akımı bir yönde iletip öbür yönde iletmediğinden, her iki yönde titreşim yapan radyo dalgalarının tek yönlü bir elektrik akımına dönüştürülmesinde kullanılıyordu. De Forest diyot lambanın iki elektrodu arasına bir üçüncü elektrot koyarak, iki elektrot arasındaki elektron akımının kontrol edilmesini sağladı. Triyot adıyla bilinen bu lamba, hem sinyallerin alınmasında hem de yükseltilmesinde diyot lambadan çok daha iyi sonuç veriyordu. Nitekim 1947’de transistörün bulunuşuna değin triyot lamba, radyo, telefon, radar, telsiz, televizyon ve bilgisayar gibi birçok aletin temel öğelerinden biri oldu. Triyotun yaygınlaşması, 1912’de Lowenstein’ın negatif besleme devresini bulmasından ve Edwin Armstrong’ un yüksek frekanslarda da bu lambadan yararlanılabileceğini göstermesinden sonra gerekleşti. Gene de De Forest’in buluşu elektroniğin temel taşlarından biridir.
• YAPITLAR (başlıca): Father of Radio, 1950, (“Radyonun Babası”).
• KAYNAKLAR: I.E.Levine, Electronics Pioneer: Lee de Forest, 1964.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi