CELİNE, Louis-Ferdinand (1894-1961)
Fransız, romancı. Deneysel üslubuyla kendinden sonraki Fransız romancılarını etkilemiştir.
Asıl adı Louis-Ferdinand Destouches’dur. 27 Mayıs 1894’te, Paris yakınında Courbevoie’da doğdu,
1 Temmuz 1961’de, Meudon’da öldü. Orta halli bir aileden gelmekteydi. 1912’de orduya katıldı, I. Dünya Savaşı’nda cephede ağır yaralandı. Daha sonra casuslukla görevlendirilerek Ingiltere’ye gönderildi. Bir süre Afrika’da tıbbi araştırmalarda bulundu, ‘Fransa’ ya döndüğünde de tıp öğrenimi gördü. 1924’te ABD, Kanada ve Küba’ya gitti. 1928’de Fransa’ya döndü ve Paris’in yoksul bir mahallesinde doktor olarak çalışmaya başladı. Sosyalizme yakınlık duyarak 1935’te SSCB’ye gitti, ama bu gezi sonucunda görüşlerini değiştirdi ve eleştirilerini Mea Culpa (1936) adlı kitabında yayımladı. Bir yıl sonra yayımlanan Baga-telles pour un massacre (“Bir Katliam Etrafında Ivır Zıvır Şeyler”) adlı kitabındaki Yahudi aleyhtarı görüşleri yüzünden faşist görüşlere yakınlık duymakla suçlandı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra siyasal yaşamdan giderek uzaklaştı, NazilerTe işbirliği yaptığı yolundaki suçlamalar sonucunda Danimarka’ya kaçtı. Orada, bir süre hapiste kaldıktan sonra 1951’de Fransa’ya döndü. Kötüleşen sağlığına rağmen yoğun olarak yazmayı sürdürdü.
Celine ününü 1932’de yayımlanan ve Renaudot Ödülü’nü alan Voyage au bout de la nuit (“Gecenin Sonuna Yolculuk”) adlı ilk romanına borçludur. Savaş yıllarındaki ve Afrika’daki izlenimlerini yansıtan bu roman, yer yer müstehcenleşen diliyle tepki toplamış, Rabelais ve Lautreamont’u çağrıştıran alışılagelmişin dışındaki biçimiyle yaygın roman ölçütlerini zorlamıştır. Voyage au bout de la nuit, sinik ve kötümser kahramanı, kâbusu andıran havası ve yazarının hiççiliğe (nihilizm) varan tavrıyla savaş yıllarının ; çöküntüsünü yansıtır ve Celine’in toplumun ikiyüzlülüğünün karşısındaki umutsuzluk ve kötümserlikle dolu başkaldırısını simgeler.
Mort â credit (“Taksitle Ölüm”), D’un cbâteau d l’autre (“Bir Şatodan Öbürüne”) ve Nord (“Kuzey”) adlı daha sonraki romanları da benzer bir tarzın örnekleridir ancak ilk romanı kadar büyük bir yankı uyandırmamışlardır.
Celine I. Dünya Savaşı’mn etkisiyle gelişen Fransız romanının başlıca isimlerindendir. Özellikle de deneysel roman diliyle Fransız romanının olduğu kadar Kuzey Amerika romanının da gelişimini etkilemiştir. Açık saçık bir dille yazılmış kâbus havasında gelişen romanları ABD’li yazar William Burroughs’ un (1914) deneysel romanlarına benzetilmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Voyage au bout de la nuit., 1932, (“Gecenin Sonuna Yolculuk”); Mort â credit, 1938, (“Taksitle Ölüm”); Guignol’s Band, 1944, (“Gııignoi Çetesi”); Casse pipe, 1949,(“ Ateş.Hattı”) \D’un Château a l’autre, 1957, (“Bir Şatodan Öbürüne”); Nord, 1960, (“Kuzey”); Le Pont de Londres, (ö.s.), 1964, (“Londra Köprüsü”); Rigodon, (ö.s.), 1969. Yergi/Eleştiri: Mea Culpa, 1936; Bagatelles pour un massacre, 1937, (“Bir Katliam Etrafında Ivır Zıvır Şeyler”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi