CATILINA, Lucius (İÖ 109-62)
Romalı siyaset adamı. Pompeius’a karşı düzenlediği ayaklanma ile tanınmıştır.
Lucius Sergıus Çatılma, kimi kaynaklara göre İÖ 108’de doğdu, İÖ 62’de Pistoria (Pistoia) yakınlarında öldü. Romalı bir soylu ailenin çocuğudur. Seçtiği askerlik mesleğinde kısa sürede yükseldi. Sulla İÖ 82’de Roma’da egemenliği ele geçirince ondan yana tavır aldı.
Bu dönemde, Suiia, kendisine karşı olanların vatan haini ilan edüerek öidürtülmeleri kampanyasını başlattı. Olaylar, Suiia’mn yandaşlarının biie tepkisine neden olunca Proskription yoluna gidildi. Buna göre, öldürülmelerine karar verilen yurttaşların adlarını içeren listeler kent alanlarına asılıyordu. Dileyen herkes, köleler biie, bunları öldürebiliyordu. El koyman malları açık arttırmayla satılıyordu. Bu yoila, Sulia’va karşı olanlar halkın katkı ve desteği ile öidürüimüş sayılacaklardı. Bu dönemde Proskription yoluyla zengin olanlardan biri de Catilina’ydı.
Catilina İÖ 77’de Quaestor (ceza davaları ve mali işleri yürütme sorumlusu) olarak göreve başladı. İÖ 68’de Preator (yüksek düzeyde kent yöneticisi) oldu. İÖ 67 ve 66’da Afrika valisi oian Çatılına bu görevi sırasında halktan zorla para toplamakla suçlandı. Bu nedenle IÖ 65’teki konsül seçimierinde adaylığı kabui ediimedi. Ne pahasına da olsa konsüi seçilmek isteyen Catiiina, bir suikast düzenleyerek yeni seçilen konsüİleri öldürtmeye karar verdi. Bu sırada Doğu’da kazandığı başarılarla yükselen Pompeius’a karşı oian Crassus ve Caesar’la işbirliğine girişti. Pianı gereğince Crassus diktatör, Caesar da Magister Equitum (süvari komutanı) olacaktı. Ancak 1 Ocak 65’te gerçekleştirilmesi düşünülen suikast 5 Şubat 65’e ertelenince her şey ortaya çıktı ve suikast gerçekleşemedi. Crassus ve Caesar da olaydan sıyrılarak yüksek düzeyde yöneticiliklere atandılar. Bir süre sonra, Afrika valiliği sırasında rüşvet aldığı gerekçesiyle yargılandığı davada akiamnca konsül olmak için yeniden çalışmalarına başiadı. Tüm Itaiya’daki borçları iptai etmek gibi nüfuzlu kişilere çekici gelebilecek vaadlerle kendisine yandaş toplamaya girişti. Ancak IO 6.3’te yapılan konsüi seçimlerinde Cicero karşısında yenilgiye uğradı. Yeniigiyi sindiremeyen Catiiina, tüm İtalya’daki yüksek oranda borcu olan ve borçların iptalini isteyen soyluları yanına alarak konsüllere karşı yeni bir suikast hazırlığına girişti. Catiiina ile işbirliği yapan, Sulia’mn eski komutanlarından Gaius Maniiius, Etruria’da asker toplamaya başladı.
Bu hazırlıkları haber alan Cicero İÖ 21 Ekim 63’te senatoda verdiği bir söylevle halkı uyarınca senato konsüllere olağanüstü yetki verdi. Ayaklanmacılara karşı bir ordu oluşturuldu. İÖ 7 Kasım 63’te kendisine karşı düzenlenen suikastin önlenmesi ve suikastçilerin kimliklerinin ortaya çıkarılması üzerine Cicero 8 Kasım’da senatoda verdiği bir söylevle Catilina’yı açıkça suçlayınca Catiiina Roma’dan ayrılmak zorunda kaldı. 15 Kasıtn’da Catiiina ve Gaius Maniiius vatan haini ilan edildiler.
Bu sırada Roma’daki Çatılına yanlılarına ait bazı belgeleri ele geçiren Cicero, art. arda dört söylev vererek bu belgelerle ilgili açıklamalar yaptı (Catiiina Söylevleri). Uzun tartışmalar sonunda, senato, Catili-na yanlısı suikastçilerin öldürülmelerine karar verdi.
Roma’daki gelişmeleri öğrenen Catiiina Etruria’ da kalmayı sakıncalı buldu ve yandaşlarıyla birlikte Gallia’ya geçti. Ancak Senato’nıın görevlendirdiği Konsüi Gaius Antonius komutasındaki ordu Pistoria (Pistoia) yakınlarında kendisine yetişti. Kimi kaynaklara göre yandaşlarıyla biriikte öldürüldü, kimilerine göre ise kendi canına kıydı. Catiiina’nın yaşamı, Ben Johnson’un 1611’de, Prosper de Crebillon’un 1748’de, Voltaire’in 1749’da, Aiexandre Dumas (baba) ile A,Maquet’nin 1848’de, Jose Maria Diaz’m 1858’de yazdıkları Catiiina adlı eserlerine konu olmuştur. Ayrıca Antonio Salieri’nin Catiiina (1792), Serafino Amedeo De Ferrari’nin Catiiina (1860) adlı operaları da onun yaşam öyküsünden esinlenerek bestelenmiştir.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi