CARNE, Marcel (1909 – 31 Ekim 1996, Clamart)
Fransız sinema yönetmeni. Fransız sinemasında Şiirli Gerçekçilik akımının en önemli temsilcisidir.
18 Ağustos 1909’da Paris’in Montmartre mahallesinde, bir mobilyacının oğlu olarak doğdu. Baba mesleğini seçmesi istendiyse de o kameramanlık mesleğine yöneldi. 1928-1936 arasında Rene Clair ve Jacques Feyder’e asistanlık yaptı. 1936’da, Feyder İngiltere’ye gidince onun yarıda bıraktığı Jenny filminin yönetmenliğini üstlendi ve senaryoyu yazması için şair Jacques Prevert’e öneride bulundu. Jenny büyük başarı sağlayamadıysa da uzun süreli CarnePrevert işbirliğini başlattı. 1937’de yine aynı işbirliği sonucunda Drole de drame (“Tuhaf Bir Dram”) adlı film gerçekleştirildi. İlk olarak bu filmde,| yaptığı dekorlarla Carne’nin filmlerini derinden etkileyecek olan Alexander Trauner de Carne-Prevert işbirliğine katkıda bulundu.
1938’deki Quai des brumes (Sisler Rıhtımı) “şiirli gerçekçi” nitelemesini hak ettiren ilk Carne filmi oldu. Bir asker kaçağıyla genç bir kızın kısa ve trajik aşk serüvenini konu edinen film liman kenti Le Havre’ın sisli, melankolik atmosferinde şiirli bir dille anlatılıyordu. Bu filmden sonra Fransız sinemasının en popüler çiftlerinden biri haline gelen Jean Gabin-Micheie Morgan da filmin etkileyiciliğine katkıda bulunuyorlardı.
Carne’nin atmosfer yaratma konusundaki ikinci büyük başarısı, orta halli melodram Hötel du Nord’u (“Kuzey Oteli”) izleyen Le Jour se leve’dir (“Gün Doğuyor”). 1939 tarihli bu filmde Carne, işçi kesiminden kişiler arasında geçen bir aşk ve intikam öyküsünü gene atmosferden kaynaklanan yoğun bir şiirle ele alıyordu. Filmde dekorun ve Maurice Jaubert’in müziğinin katkısı dikkati çekiyordu.
II. Dünya Savaşı sırasındaki Alman işgali Carne’ yi alegorik konulara yöneltti. 1942’deki Les Visiteurs du soir (“Gece Konukları”) Orta Çağ’da geçen bir iyilik-kötülük çarpışmasının öyküsünü anlatır. Filmin masalsı atmosferi ve Alman işgaline karşı direnişi akla getiren alegorik yapısı ticari başarısına katkıda bulundu. 1945 tarihli Les Enfants du paradis (“Cennetin Çocukları”) ise Carne’nin yaratıcı düş dünyasına hiçbir sınır tanımadığı bir filmdir. Bir tiyatrocular trupu ve güzel bir kurtizan (Arletty) çevresinde gelişen olay örgüsü, düşle gerçek ilişkisini özgün bir bakışla ele alır.
1946’daki Les Portes de la nuit (“Gecenin Kapıları”) Carne ile Prevert’in son ortak çalışması oldu. Carne’nin savaş sonrası filmleri Therese Raquin, 1953; Les Tricheurs, 1958; Trois cbambres a Manhattan, 1965, eleştirmenlerce pek başarılı sayılmadı.
Marcel Carne, daha çok Prevert’in şiirli dünyasının sinemasal karşılıklarını bulmakta başarı sağlamış eski kuşak Fransız yönetmenlerinden biridir. Yönetmen olarak başarısı sinemanın görsel zenginliklerini özgürce araştırmasından ileri gelir.
YAPITLAR (başlıca): Jenny, 1936; Drole de drame, 1937, (“Tuhaf Bir Dram”); Quai des brumes, 1938, (Sisler Rıhtımı); Hötel du Nord, 1938, (“Kuzey Oteli”); Le Jour se leve, 1939, (“Gün Doğuyor”); Les Visiteurs du soir, 1942, (“Gece Konukları”); Les Enfants du paradis, 1945, (“Cennetin Çocukları”); Les Portes de la nuit, 1946, (“Gecenin Kapıları”); Therese Raquin, 1953; Les Tricheurs, 1958, (“Madrabazlar”); Trois chambres d Manhattan, 1965, (“Manhattan’da Öç Oda”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi