CATO, Marcus [Genç] (İÖ 95-46)
Romalı devlet adamı, filozof. Cumhuriyeti kurtarmak amacıyla Caesar’a karşı mücadele etmiştir.
Marcus Porcıus Cato, IO 95’te Roma’da doğdu. İÖ 46’da Kuzey Afrika’da Utica’da (günümüzde Tunus) öldü. Utikalı ya da dedesi Cato [Yaşlı] ile karıştırılmaması için Genç Cato adıyla anılmıştır.
Cato, anne ve babasını yitirince dayısı tarafından yetiştirildi. İÖ 72’de Güney İtalya’da köie Spartacus’a karşı düzenlenen seferlere katıldı. IO 67’de Tribunus Militum (yüksek düzeyde askeri sorumlu) olarak Macedonya’ya gönderildi.
IÖ 65’te Çuaestor (ceza davaları ve mali işleri yürütme sorumlusu) olarak Roma’ya döndü. Görevi sırasında birçok yolsuzluğu ortaya çıkardı ve Roma’ nm mali işlerini düzene soktu.
IÖ 62’de tüm Romalılar’) n davalarına bakan Tribunus Plebis’liğe seçildi. Konsüllere karşı suikast girişimi davasında Cicero’yu destekleyerek Catiiina ve yandaşlarının idam kararlarını onayladı. İÖ 59 seçimlerinde Cumhuriyetçiler’e karşı olan Caesar’ın konsül seçilmemesine çalıştı. Konsül seçilen Caesar, Pompeius ve Crassus ile I.Triumviriiği kurdu. Caesar, önce Cicero’yu Makedonya’ya sürgüne yolladı. IO 58’de de Cato’yu Roma’dan uzaklaştırmak için Kıbrıs’a bir sefer düzenlemekle görevlendirildi.
Kıbrıs’ı Romanın eyaleti durumuna getiren ve orada büyük bir servet edinerek IO 56’da Roma’ya dönen Cato, Caesar’a karşı mücadeleye başladı.
IO 54’te Preator (yüksek düzeyde kent yöneticisi) oldu. Görevi sırasında Roma’da rüşvetin önünü almaya çalıştı. Konsül seçimlerini yitirip siyasetten çekilmeyi düşündüğü sırada Pompeius ile Caesar arasındaki savaş başladı. Bu mücadelede cumhuriyeti korumaya çalışan Pompeius’un yanında yer aldı. IÖ 48’de Pompeius, Caesar karşısında yenilgiye uğradı, Mısır’a kaçtı ve orada öldürüldü. Cato mücadeleyi sürdürmeye çalıştı. IO 47’de Mısır’dan yola çıktı ve Libya çölünü aşarak Utica’ya geldi. Burada Pompeius yanlılarını ve Cumhuriyetçiler’ı örgütledi. IÖ 46’da Pompeius yanlıları Tunus kıyılarında Caesar güçleri karşısında ağır bir yenilgiye uğradılar. Bu yenilgi karşısında umutsuzluğa kapıldı. Platon’ıın Phaidorı (“RuhunÖlümsüzlüğüüzerine”) adlıyapıtımokuduve ardından kendi kılıcıyla canına kıydı.
Yaşamı boyunca tutariı bir Cumhuriyetçi oian ve bunun mücadelesini veren Cato için Cicero, Cato adlı bir övgü kaleme almıştır. Buna karşı Caesar’m yazdığı söylenen Anticato (“Cato’ya Karşı’’) adlı yapıt ise kayıptır. Cato’nun yaşamı pek çok yapıta konu olmuştur. Bunların başlıcaları, Josepiı Addıson’m Cato (1713), F.M.Ch.Deschamps’m Caton d,Utique (“Utikalı Cato”) (1715), J.Ch.Gottsched Der sterben-de Cato (“Ölmek Üzere Oian Cato”) 117 323, P.Mc-tastasio’nun Catone in Utica’dır (“Cato Utıca’da”) (1728).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi