CEAUŞESCU, Nicolae (1918 – 25 Aralık 1989 )
Romen siyaset ve devlet adamı. Romanya Sosyalist Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanıdır.
26 Ocak 1918’de Ok ilçesine bağlı Scorniceşti’de doğdu. 1! yaşındayken Bükreş’te fabrika işçisi olarak çalışmaya başiadı. Komünist Gençlik Birliği ve Romen işçi Partisi üyesi oldu. Bükreş Ekonomik Çalışmalar Akademisi’ni bitirdi. Komünist Gençlik Birliği’nin Prahova ve Oltenia bölge komitelerinin sekreterliğini yaptı. Bu çalışmaları nedeniyle birkaç kez hapse girdi. Daha sonra Komünist Gençlik Birliği merkez komitesi üyesi ve sekreteri oldu. 1939’da gıyaben hapse mahkûm edildi, bir süre sonra yakalandı.
Romanya Diktatörü lon Antonescu Ocak 1941’de askeri bir hükümet kurarak tüm partileri kapatmıştı. Almanya ile işbirliğine girerek 22 Haziran 1941’de SSCB’ye savaş açmış ancak Almanya’nın çeşitli cephelerde yenilgiye uğraması üzerine 23 Ağustos 1944’te ülkede Nazi karşıtı bir hükümet darbesi olmuştu. 1944 darbesinden hemen önce hapisten kaçan Ceauşescü, 1945’ten sonra çeşitli aralıklarla Romen İşçi Partisi merkez komitesi üyesi oidu. 1946 seçimlerini Romen işçi Partisi, Milliyetçi Parti, Köylü Partisi, Liberal Parti ve Sosyal Demokrat Parti’den oluşan Demokratik Partiler Bloku kazandı. Ceauşescu da Temsilciler Meclisi’ne seçildi.
Bundan sonra muhalefet partileri kapatıldı, 30 Aralık 1947’de kral istifaya zorlandı. Hükümet, Romanya Halk Cumhurıyeti’nm kurulduğunu açıkladı. Glıeorghiu-Dej’in önderliğindeki Romen İşçi Partisi’nin hükümetteki etkinliği de artıyordu. 1948’de meclis yeni bir anayasa kabul etti. Bundan sonra enerji kaynaklarıyla büyük sanayi işletmeleri kamulaştırıldı. Tarımı kolektifleştirme hareketine başlandı. 1955’te Birleşmiş Milletler’e kabul edilen Romanya Halk Cumhuriyeti aynı yıl Varşova Paktı’ na da katıldı.
Caeuşescu, 1949-1950 arasında tarım, 1950-1934 arasında da silahlı kuvvetler bakan yardımcılıklarında bulundu. 1955-1965 arasında Politbüro üyeliği yaptı. Mart 1965’te G’heorghiu-Dej’in ölümüyle Parti’nin birinci sekreterliğine, Temmuz 1965’te de genel sekreterliğe getirildi. Aynı yıl Romen İşçi Partisi’nin adı Romanya Komünist Partisi olarak değiştirildi. Ağustos 1965’te de tarımın kolektifleştirilmiş, temel üretim araçlarının kamulaştırılmış olması nedeniyle Romanya’nın artık bir “halk cumhuriyeti” değil, “sosyalist cumhuriyet” olduğu ilan edildi. 1965’te kabul edilen yeni anayasayla meclisin, yönetim organları üstündeki denetimi artırıldı.
Ceauşescu’nun yönetime gelmesiyle önce dış siyasette önemli değişiklikler olmaya başladı. Şubat 1967’de Çin Halk Cumhuriyeti’yle bir antlaşma imzalandı. 1967 Arap-Israil savaşında Romanya, sosyalist ülkelerin İsrail’i suçlamalarına katılmadı. Romanya’nın bu tutumu, Varşova Paktı ve Comecon üyeliklerinin sürmesinin tartışılmasına yol açtı. Ceau-şescu, Ekim 1966’da Dünya Komünist Hareketi Konferansı’na karşı çıku.
9 Aralık 1967’de Chivu Stoica’nın yerine devlet başkanı seçilen Ceauşescu, bundan sonra Batılı ülkelerle işbirliğini artırdı. ABD ve İsrail ile ticari ve bilimsel işbirliği antlaşmaları yapıldı. 2i Ağustos 1968’de ortak toplantı yapan Romanya Komünist Partisi Merkez Komitesi, Devlet Konseyi ve Hükümet, SSCB’nin Çekoslovakya’yı işgali konusunda “derin endişe” duyduğunu belirtti.
1968-1970 arasında Romanya’da Stalin yanlısı bir rejim uyguladığı öne sürülen yöneticiler, görevden uzaklaştırıldı. Sosyalist Birlik cephesi yerine kurulan Halk Demokratik Cephesi’ııe Komünist Partisi yanında, sendikalar, tarım kooperatifleri, tüketici örgütleriyle mesleki, bilimsel ve dini kuruluşların temsilcileri ve azınlık kuruluşları katıldı. 1969 seçimlerinden sonra toplanan meclis, devlet başkanlığına yeniden Ceauşescu’yu getirdi. Aynı yıl Savunma Konseyi Başkanı ve Silahlı Kuvvetler başkomutanı oldu.
Ceauşescu, Mart 1973’te cumhurbaşkanlığı sistemini getirdi ve bu göreve seçiidi. 1974 ve 1979’daki Komünist Parti kongrelerinde genel sekreterliğe, 1980 seçimlerinden sonra toplanan meclis taralından da yeniden cumhurbaşkanlığına getirildi.
Romanya, 1979’da Varşova Paktı’nın Çin’in Güneydoğu Asya politikasını eleştiren bildirisini imzalamadı. Aynı zamanda pakt üyelerinin savunma harcamalarının artırılmasını öneren planına da katılmadı. 1982’de SSCB’yi Afganistan’dan geri çekilmeye çağırdı. Ceauşescu, dış politikada Batılı ülkelere yakınlaşma politikasının sürekli izleyicisi oldu. Hem Devlet Konseyi Başkanlığı hem de Romanya Komünist Partisi genel sekreterliği görevlerini bir arada yürüterek yetkileri tek elde topladı.
1980’ler boyunca, özellikle dükkanlardaki genel ve yiyecek maddelerinin erişilebilirliği ve kalitesindeki olumsuzluklarla, hayat standardında düzenli bir düşüş yaşandı. Resmi açıklama, ülkenin borçlarını öderken, halkın tüketim mallarında ve kısa süre süreceği inancıyla acı çekmeyi kabul etmesiydi.
Borç 1989 yazında, Ceauşescu devrilmeden az önce tamamen ödendi. Kıtlığın nedeni olan ağır ihracat politikası, Aralık ayındaki ayaklanmaya kadar devam etti.
Timișoara şehrindeki azınlık Macar toplumundan bir dinadamının evinden alınmasına yönelik hükümet destekli girişime gelen tepkilerle, olayın aslında Romen öğrencilerin arasında kendiliğinden gelişen ve kısa süre içinde hükümet karşıtlığına dönen gösteriler 18 Aralık 1989’da ayaklanmaya dönüştü. Protestoları bastırma görevini karısı ve astlarına bırakarak, İran’a bir ziyaret için ülkeden ayrılan Çavuşesku 20 Aralık akşamı dönüşünde, durum daha da gerginleşmişti. 21 Aralık’da, büyük bir gösteri sahnelendi. Bu ve diğer büyük şehirlere yayılan gösterilere sert askeri ve polisiye tedbirler almasına rağmen ayaklanmanın önüne geçemeyen Çavuşesku ve eşi Elena, 25 Aralık 1989’da, nedensiz ve kanunsuz zenginleşmeden soykırıma kadar değişen nedenlerle, askeri mahkemece ölüme mahkum edilip, Targovişte’de kurşuna dizildiler.
• YAPITLAR (başlıca): Romuma on the Way of Building ııp the Multilaterally Developed Socialist. Society, I-XIX, 1965-1980 (“Çok Y’önlü Gelişmiş Sosyalist Toplum Olma Yolunda Romanya”).
• KAYNAKLAR: S.Fisher-Galatı, The Nete Romanla: From People’s Democracy to Socialist Republic, 1967; S. Fisher-Galati, Tseentıeth Century Ramama, 1970.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi