CHRISTUS, Petrus (15-yy)
Flaman, ressam. Olgun bir fırça işçiliği ve sağlam bir perspektif anlayışı ile belirginleşen seçmeci (eklektik) bir üslubu vardır.
1415 dolaylarında, Gand (Ghent) yakınlarındaki Baerle kentinde doğdu, 1472 ya da 1473’te Bruges’ de öldü. Yaşamı üstüne çok az şey bilinmektedir. Bruges kenti kayıtlarına göre 6 Terr nuz 1444’te bağımsız usta oldu. Resimlerindeki güçlü Van Eyck etkisinden ötürü, bu ressamın atölyesinde çırak olarak çalıştığı sanılmaktadır. 1454’te Fransa’daki Camprai Katedralindeki bazı resimleri kopya ettiği kesin olarak saptanmıştır. İtalya’ya gittiği ve Antonella de Messina ile ilişki kurduğu da düşünülür.
Christus geride ancak sekizi imzalı, beşi de tarihli olmak üzere toplam 20 yapıt bırakmıştır. Yapıtlarını, soyadının Yunan alfabesindeki kısaltılmış biçimi olan XPI harfleri ile imzalamıştır. Ayrıca Van Eyck’m, ölümünden kısa bir süre önce başladığı Rothschild Madonnası’nı bitirenin de Christus olduğu kesinlik kazanmıştır. Aziz Hierorıymus adlı yapıt ise iki sanatçının ortak ürünüdür.
Christus’un ilk yapıtlarından olan Isa’nın Çarmıha Gerilmesi, Van Eyck ve Roger van der Weyden’ in etkilerini taşır. Üslubu temelde, Van Eyck’a özgü doğalcı ve nesnel bakış açısının ve Weyden’in incelikli, duygusal ve gerilimli üslubunu özümseyen Robert Campin geleneğinin doğrultusundadır. Özellikle Son Yargı adlı yapıtının kompozisyon düzeni ve bazı figürleri olduğu gibi Van Eyck’tan alınmıştır. Ancak Christus’un ondan daha kütlesel bir biçim anlayışı vardır. Büyük mekânlar içine yerleştirilmiş figürleri hantaldır. Christus, Van Eyck’m duyarlılığı ve buluşçuluğundan yoksun olmakla birlikte, perspektifi değerlendirişinde ustasını aşar. Madorına ve Azizler’ı, Kuzey resminde tarihi bilinen ilk geometrik perspektif uygulamasıdır.
Christus, Van Eyck’in ölümünden sonra Campin ve Weyden’inkileri anımsatan figürler ve . kompozisyon kuruluşları kullanmaya başlamıştır. Örneğin Çobanların Bağlılık Sunuşu,Campin in aynı adlı yapıtıyla büyük bir benzerlik gösterir. En özgün yapıtlarından biri sayılan Aziz Eligius ve Âşıklar, Janr (Tür) resmi havası taşır, ama konusu kuru bir desen anlayışı ile işlenmiştir. Anc. t Christus burada karmen ve süliyen kırmızıları ile yeşili ve altın sarısını büyük bir uyum içinde birleştiren bir renk düzeyi tutturmuştur.
Christus’un arı işçiliğinin en iyi izlendiği alan portreciliktir. Genç Bir Kadının Portresi adlı yapıtı bu türün en yetkin örneklerindendir. Bu yapıttaki gizemli bakışlı genç kadm figürü, izleyende bir incelik duygusu uyandırır. Sarı tonlarının egemen olduğu bir zemin üstüne gene sarı tonlarıyla işlenmiş bir yüz ve koyu renk giysiler, resme tümüyle soğuk ve donuk bir hava getirir.
Genelde seçmeci bir üslubu olan Christus’un Flaman resmine katkısı, resim mekânının bütünleştirilmesi ve perspektif kurallarına açıklık kazandırılması olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Aziz Hieronymus (Van Eyck ile), 1442, Sanat Enstitüsü, Detroit; Edmard Grymestone’un Portresi, 1446, Ulusal Galeri, Londra; Bir Rahibin Portresi, 1446; Genç Bir Kadının Portresi, 1446, Dahlem Müzesi, Berlin; Aziz Eligius ve iki Aşık, 1449; Genç Bir Adamın Portresi, 1452; Madonna ve Bir Rahip, 1452; Madonna ve Azizler, 1457; Isa’nın Çarmıha Gerilmesi, Devlet Müzesi, Dessau; Isa’nın Mezara Konması, Kraliyet Güzel Sanatlar Müzesi, Brüksel.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi