PİYALE PAŞA (1515 ?-1578)
Osmanlı devlet adamı. On dört yıl kaptan-ı deryalık, on yıl vezirlik yapmış Akdeniz’de Osmanlı-Jar’ın etkisini artırmıştır.
Doğum tarihi kesin değildir. Tolna’da (Macaristan’da) doğdu, 21 Ocak 1578’de İstanbul’da öldü. Macar asıllı olduğu sanılıyor. 1526 Mohaç seferinden sonra Saray’a alınarak Enderun’da yetiştirildi. 1547’de kapıcıbaşı oldu. 1554’te Gelibolu sancak beyliği ile kaptan-ı deryalığa atandı. Fransa’nın Akdeniz’de ortak bir harekât için başvurusu üzerine 1555’te Turgut Reis’le birlikte Akdeniz’e açıldı. İtalya’nın güneyindeki Reggio Kalesi’ni kuşatarak ele geçirdi. Fransızlar’la birlikte Elbe Adası’nı aldı. Ortak kuşattıkları Korsika Adası’nın kuzeybatısındaki Calvı Kalesi, iki donanmanın farklı savaştaktikleri nedeniyle düşürülemeyince İstanbul’a döndü.
1556’da İspanyollar’a bağlı önemli bir üs olan Oran ve Bougie, 1557’de Tunus’un kuzeyindeki Bizerte, 1558’de yine İspanyollar’m elinde bulunan Minorka Adası’nın önemli kentlerinden Ciudadela alınarak Napoli yakınındaki Sorrento limanı yağmalandı.Böy-lece Balear A daları’nın hemen hemen tümü Osmanlı etki alanına girdi. Büyük ganimetlerle İstanbul’a dönen Piyale Bey, Cezayir beylerbeyliği payesi ile paşa oldu.
Osmanlılar’ın Akdeniz’de hızla artan üstünlüğüne karşı Akdeniz’le doğrudan ilgisi olan Avrupa devletleri ortak bir donanma kurarak Trablusgarp’ı almak üzere harekete geçtiler. Andrea Doria komutasındaki bu donanma Mart 1560’ta Trablusgarp’a çok yakın olan Cerbe Adası’nı ele geçirdi. Müttefik donanması Turgut Reis’m yardımına gelen Osmanlı donanması karşısında dayanamadı. İki ay süren kuşatmadan sonra 31 Temmuz 1560’ta kaleyi teslim alan Piyale Paşa çok sayıda gemi ve tutsakla İstanbul’a döndü.
1564’te çıktığı Fas seferinde İspanyollar’a bağlı Penon de Velez’i aldıysa da donanmanın uzaklaşmasından sonra ada yeniden İspanyollar’a geçti. 1565’te çıktığı Malta seferi, serdar Mustafa Paşa’yla arasındaki anlaşmazlık nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı. 14 Nisan 1566’da bir süredir vergi ödemekten kaçman Sakız Adası’na sefer yaparak, Ceneviz özerkliğine son verdi ve adayı kesin olarak Osmanlı egemenliği altına aidi. Bu sırada tahta çıkmış olan II. Selim (Sarı) tarafından 1567’de kubbealtı vezirliğine atandı. 1568’de üçüncü vezirliğe yükseldi ve 1570 Kıbrıs seferinde donanmayı bu sıfatla yönetti. 157Tde ikinci vezirliğe yükseldi. İnebahtı (Lepanto) deniz savaşında alınan yenilgi üzerine yeniden donanmanın komutasını üstlenerek 1573’te Venedikliler’e karşı bir sefere çıktı. Apuglia kıyılarını vurdu ve toplu bir saldırıya hazırlanırken Nisan 1573 te imzalanan Osmanlı-Venedik barışından sonra geriye dönen Piyale Paşa III. Murad döneminde de (1574-1595) vezirliğini sürdürdü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi