DARİO, Ruben (1867-1916)
Nikaragualı şair, gazeteci ve diplomat. İspanyol Amerikan edebiyatında 19. yy sonlarında gelişen modemis-mo adlı yenilikçi akımın öncülerindendir.
Felix Ruben Garcia Sarmiento 18 Ocak 1867’de, Nikaragua’da, Meltapa’da doğdu. 6 Şubat 1916’da aynı ülkede Leon’da öldü. On dört yaşından başlayarak Dario Ruben adıyla şiirler, aşk ve serüven öyküleri yazmaya başladı. 1886’da Nikaragua’dan ayrıldı. Bir süre için yerleştiği Şili’de gazetecilik yaptı. İlk önemli yapıtı olan Azul (“Mavi”) 1888’de Şili’de yayımlandı. 1889’da Orta Amerika’ya döndü. El Salvador’da, daha sonra da Guatemala’da gazete çıkarmaya başladı. 1892’de Nikaragua’nın Ispanya büyükelçiliğine sekreter olarak atandı. 1893’te diplomatik bir görevle Buenos Aires’e gitti ve 1898’edeğin Arjantin’de kaldı. Buenos Aires’te, Avrupa’daki modern edebiyat akımlarıyla ilgilenen ve yerel edebiyatın sınırlarını aşmaya çalışan genç yazarları etrafına toplayarak modernismo adıyla tanınan yenilikçi edebiyat hareketinin öncülüğünü yaptı, ikinci önemli yapıtı olan Prosas profarıes y otros poemas 1896’da yayımlandı. 1898’de La Naciön gazetesinin muhabiri olarak Avrupa’ya gitti, beş yıl süreyle Paris’te kaldı ve birçok ülkeyi dolaştı. I. Dünya Savaşı’nm başlamasıyla yoksul ve hasta bir durumda ülkesine döndü. Bir süre sonra da zatürreeye yakalanarak öldü.
Dario’nun şiir ve düzyazı türündeki ilk önemli ürünlerini topladığı Azul, sadece Nikaragua edebiyatında değil Amerika kıtasındaki İspanyolca konuşan öteki ülkelerin edebiyatında da gelişen yenilikçi eğilimin ilk ürünü olarak nitelendirilir. Dario, bu dönem şiirlerinde, 19. yy ortalarında Fransa’da gelişen, “sanat için sanat” ilkesini savunarak şiirde biçimsel yetkinliğe ve salt güzele ulaşmayı amaçlayan Parnas şiir akımından etkilenmiş, yerel edebiyatta rastlanmayan değişik ve çarpıcı konuları nesnel bir dille anlatmaya çalışmıştır. Düzyazısında, ise, İspanyolca’da geleneksel olarak kullanılan uzun ve karmaşık cümlelerin yerine yalın ve doğrudan bir dil geçirmeyi denemiştir. Prosas profanes y otros poemas adlı kitabındaki şiirlerinde yenilikçi üslup denemelerini sürdürmüş, Fransız simgeci (sembolist) şairlerinin de etkisiyle nesnel anlatımı yerini simgesel bir anlatıma bırakmıştır. Bu dönem şiirleri, modernismo akımına bağlı şairlerin birçoğunda görülen, gerçek dünyadan uzaklaşarak şiirin düş dünyasına sığınmak isteyen bir tavrı yansıtır. 1908’de yayımlanan ve başyapıtı sayılan Cantos de vida y esperanza (“Yaşam ve Umut Şarkıları”) şairin dünyadaki toplumsal ve siyasal gelişmelerle ve Latin Amerika sorunlarıyla daha yakından ilgilendiği, Fransız şiirinin etkisinden sıyrılarak özgün bir anlatıma ulaştığı yılların ürünüdür.
Ruben Dario, ritim, ölçü ve imge kullanımında yaptığı değişikliklerle İspanyol Amerikan şiirinde yeni bir akımın başlatıcısı olmuş, ve bu akımı İspanya’da tanıtan kişi olarak çağdaş İspanyol şiirinin de kurucusu olarak nitelendirilmiş, sonraki kuşaklar üzerinde açık izler bırakmıştır. Daha çok Fransız şairlerinin etkisinde olduğu ilk dönem şiirlerinde görülen şiirin düş dünyasına sığınma isteği ve deneysel üslubu kadar bohem yaşam tarzıyla da İspanyol Amerikan edebiyatında genç yazarların oluşturduğu rubendarismo adlı akıma yol açmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Epistolas y Poemas, 1883, (“Mektuplar ve Şiirler”); Azul, 1888, (“Mavi”); Prosas profanes y otros poemas, 1896, (“Kutsal Dışı Yazılar ve Öteki Şiirler”); Cantos de vida y esperanza, 1905, (“Yaşam ve Umut şarkıları”); Obras Completas, (ö.ş.), R.D. Sânchez (der.), 1922, (“Tüm Yapıtları”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi