CLARKSON, Thomas (1760-1846)
İngiliz siyaset adamı. Köle ticaretinin yasaklanması için mücadele etmiştir.
28 Mart 1760’ta İngiltere’nin Cambridge kentinde doğdu, 26 Eylül 1846’da Doğu Suffolk kentinde öldü. Cambridge Universitesi’ne bağlı St. John’s College’da öğrenim gördü. 1785’te Latince olarak yazdığı “Is it Right to Make Slaves of Others Againts Their Will?” (“İnsanları İsteklerine Karşı Köle Yapmak Doğru mu?”) adlı makalesiyle ödül kazandı, 1786’da makalesi İngilizce’ye çevrildi. Clarkson yaşamı boyunca köleliğin yasaklanması için mücadele verdi.
Clarkson, 1786’da yayımlanan “Essay on the Slavery and Commerce of the Human Species” (“Kölelik ve İnsan Ticareti Üzerine ”) adlı makalesinden sonra bilim adamı Granville Sharp, milletvekili William Wilberforce ve köleliğin yasaklanması doğrultusunda mücadele eden diğer kişilerle yakın ilişki içine girdi. 1787’de köle ticaretinin yasaklanması için mücadeleyi amaçlayan bir dernek kurdular. Clarkson, İngiliz limanlarını dolaşarak köle ticaretinin insanlık dışı niteliğini gösteren belgeler topladı. Bunları “A Summary View of the Slave Trade and the Probable Consequences of Its Abolition” (“Köle Ticareti ve Yasaklanmasının Doğuracağı Olası Sonuçlar Üzerine Kısa Görüşler”) adlı bir broşür halinde yayımladı. Bu broşürün Wilberforce ve William Pitt’in parlamentoda yürüttükleri mücadeleye önemli katkısı oldu. 1807’de parlamento köle ticaretini yasaklayan yasayı kabul etti.
Clarkson yasanın kabulünün ertesi yılı History of the Abolition of the African Slave-trade (“Afrika Köle Ticaretinin Yasaklanmasının Tarihi”) adlı iki ciltlik bir kitap yayımladı. Köle ticaretinin yasaklanması doğrultusundaki mücadelenin amacına ulaşmasından sonra, çalışmalarını Ingiliz sömürgelerinde köle kullanımının yasaklanması amacına yöneltti. 1832’de An.i-Slavery Society’nin (Kölelik Aleyhtarı Dernek) kurucuları arasında yer aldı. Derneğin çabaları sonucu 1833’te İngiliz parlamentosu sömürgelerdeki kölelerin serbest bırakılmasını öngören bir yasa kabul etti.
• YAPITLAR (başlıca): History of the Abolition of the African Slave-trade, 2 cilt, 1808, (“Afrika Köle Ticaretinin Yasaklanmasının Tarihi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi