CONSIDERANT, Victor Prosper (1808-1893)
Fransız, iktisatçı ve düşünür. Fourier’nin öğretisini geliştirip, yaygınlaştırdı.
12 Ekim 1808’de Salins’de doğdu, 1893’te Paris’ te öldü. Besançon lisesine devam etti. Yükseköğrenimini 1826’da girdiği Ecole Polytechnique’de yaptı. İstihkâm yüzbaşısı olan Considerant, 1836’da ordudan istifa etti. 1832’de Le Pbalanstere (“Falanster”), 1835’te1 La reforme industrielle (“Sanayi Devrimi”), 1836’da La Phalange (“Falanj”) dergilerini, 1843’te ise La Democratie pacifique (“Barışçıl Demokrasi”) gazetesini yayımladı. 1848’de Loiret milletvekili olarak kurucu meclise, daha sonra da yasama meclisine seçilen Considerant, burada burjuvazi ile işçi sınıfı arasında arabuluculuk yaptı. Luxembourg Komisyo-nu’nda görev aldı. 13 Temmuz 1849’da bazı Montag-nard milletvekillerinin düzenlediği bir ayaklanmaya katıldığı gerekçesiyle,mahkûm edildikten sonra Belçika’ya sığındı. 1854-1869 arasında Texas’a yerleşen Considerant, Red River kıyılarında, daha sonra Amerikan İç Savaşı’nda yıkılan bir “Falanster” kurdu. Ancak parasal sorunlar nedeniyle 1869’da Paris’e döndü ve daha sonra I. Enternasyonalde katıldı.
Besançon lisesine devam ettiği yıllarda Fourier öğretisini savunan bir toplulukla ilişkiye giren Considerant, 1837’de Fourier’nin ölümünden sonra bu akımın önderliğini üstlenmiştir. 1836’da yayımlanan Necessite d’une derniere debâcle politique en France (“Fransa’da Son Bir Siyasal Yıkımın Gerekliliği”) adlı yapıtında siyasetten ve siyasal partilerden uzak durmayı öğütlemiş, ancak daha sonra reformları hızlandırmak için demokrasiden yararlanılması gerektiğini ve demokrasinin ilgi alanının siyasetten sosyal hizmetlere kayması gerektiğini savunmuştur. Fourier’ci öğretinin, özerk birlikleri çoğaltarak sermaye ve emeğe karşı adil davranmayı amaçlamasını, bu hareketin diğer benzer hareketlere göre üstünlüğünün bir göstergesi olarak ele almıştır. Fransız sosyalizminin temel öncüllerinden biri oian “çalışma hakkı” kavramını geliştiren ve yaygınlaştıran Considerant, hukuki demokrasi, ile gerçek domakrasi ve sosyal adalet ayrımını yapmıştır. Ona göre, küçük bir azınlığın yüksek görev ve mevkileri tekelleri altında bulundurmasının temelinde rekabet koşullan altında biçimlenen toplum anlayışı yatmaktadır Fourier içm olduğu kadar onun için de rekabet, yeni bir toplum düzeninin karşı karşıya bulunduğu en büyük tehlikedir. Bu anlayışla, ticareti, “vampir bir kurum” olarak tanımlamıştır.
Considerant, Fransa’da 1830-1840 arasındaki toplumsal örgütlenmenin birey ve ulusun genel çıkarlarına karşı olduğunu ileri sürmüş ve burjuva düzenini eleştirmiştir. Ona göre, Fransa’da hükümet sanayi “kastının” kurallarına bağımlıdır ve yasalar bu “kastın” çıkarlarını korumak amacıyla yapılmıştır; Fransız devrimi tamamlanmamıştır ve devrim süreci yeni bir toplum düzeninin kurulmasına dek sürecektir. Onun devrim anlayışı şiddete başvuruyu dışlamaktaydı. Toplumsal düzenin anı bir biçimde değiştirilemeyeceğini savunan Considerant’a göre, Temmuz Devrimi’nden galip çıkan burjuvazi desteklenmeli, sosyalizmin başarıya ulaşması için ise insanların entelektüel açıdan ikna edilmesi beklenmelidir. O, bu nedenle monarşiye karşı kesin bir tutum içine girmemiş, La destinde sociale (“Toplumsal Yazgı”) adlı yapıtım da Fransa Kralı Louis -Philippe’e adamıştır. Kralın da bulunduğu bir demokrasiden yana olan Considerant, 1871 Paris Komünü’nü desteklemiş ve gelecekteki toplumsal örgütlemeye örnek oluşturacak bir model olarak savunmuştur.
Seçmeci bir düşünce yapısına sahip olan Considerant, bir yandan işçileri toplumda en çok sömürülen bir sınıf olarak ele almış öte yandan da sınıflar arasında ve özellikle sanayicilerle işçiler arasında bir uzlaşmanın gerçekleşebileceğini ileri sürmüştür. Aynı şekilde sanayinin, sermaye, ış ve tekniğin uyum ıçmde birleşmesiyle rekabet koşulları ve ilkelerinden arındırılarak örgütlenmesini savunmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): La destinee sociale, 1834-1838 (“Toplumsal Yazgı”); Necessite d’une derniere debâcle politıque en France, 1836, (“Fransa’da Son Bir Siyasal Yıkımın Gerekliliği”); Exposition du systeme de Fourier, 1845, (“Fourier Sisteminin Açıklanması”); Principes du socialisme, 1847, (“Sosyalizmin İlkeleri”); Le socialısme devant le vieux monde, 1848, (“Eski Dünya Önünde Sosyalizm”).
• KAYNAKLAR: C. Coignet, Victor Considerant, sa vie, son oeuvre, 1895; H. Bourgin, Victor Considerant, son oeuvre, 1909; M. Dommanget, Victor Considerant, sa vie et son oeuvre, 1929.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi