COBBETT, William (1763-1835)
İngiliz, gazeteci. Sanayi Devrimi’nin yol açtığı yıkımların geleneksel tarım toplumuna geri dönüşle aşılacağını savunmuştur.
9 Mart 1763’te Surrey’in Farnham kentinde doğdu, 18 Haziran 1835’te Londra’da öldü. Küçük bir çiftlik sahibinin oğluydu. Okula ancak kısa bir süre devam edebildi. 19 yaşındayken ailesini terkede-rek Londra’ya gitti ve bir matbaacının yanında çalışmaya başladı. 1784’te orduya katıldı ve 1791’e kadar askerlik yaptı. 1791’de zimmetine para geçirmiş bazı subayları mahkemeye verdi ve 1792’de bir broşür yayımlayarak ordudaki yolsuzlukları halka duyurmaya çalıştı. Ancak tüm bu çabaları kendisine karşı kullanılınca, 1792’de İngiltere’yi terketti. Cobbett, önce Fransa’ya, sonra da ABD’ye geçti ve gazeteciliğe başladı. Aralarında Political Censor ve Porcupine Gazette’rim de bulunduğu birçok dergi ve broşür çıkardı. Peter Porcupine imzasıyla yayımlanan yazılarında Fransız Devrimi’ne karşı çıktı, ABD’de Federallerle Demokratlar arasında süregelen mücadelede Federalleri destekledi, kilise adamlarını eleştirdi. Fransız Devrimi’ni destekleyen bilim adamı Joseph Priestley’e karşı saldırılar yöneltti. Unlü fizikçi, demokrat görüşlü Dr. Benjamin Rush’ı iyileştirme tekniğiyle hastalarım öldürmekle suçlayınca, Rush tazminat davası açtı. Cobbett davayı kaybetti ve böylece ABD’deki gazetecilik yaşamı sona erdi. 1800’de İngiltere’ye geri dönen Cobbett muhafazakâr Tory Partisi yandaşı oldu. Londra’da bir kitapçı dükkanı açtı. 1802’de Tory eğilimli Weekly Political Register dergisini yayımlamaya başladı ve dergiyi ölümüne dek kendisi yönetti.
Cobbett, ABD’deyken muhafazakâr görüşleri savunmuşken, Ingiltere’ye dönünce radikal düşünceleri savunmaya başladı. 1804’te yeniden iktidar olan Pitt’in mali siyasetini eleştirdi. Hükümeti Napoleon Savaşiarı’m sürdürmekle suçladı. Özellikle savaşın yol açtığı iktisadi sorunlarla ilgilendi ve tarım işçilerinin yaşam koşullarının bozulması karşısında önlemler alınması gerekliliğini savundu. Dergisi kısa bir süre içinde radikal düşünceleri yayan bir organ durumuna geldi. Cobbett orduda başgösteren bir ayaklanmaya karşı hükümetin aldığı tavrı eleştiren yazılarından dolayı, 1810’da 2 yıl hapse mahkûm edildi. 1812’de hapisten çıktıktan sonra İngiltere’de çalışan kesimlerin çıkarlarının sözcülüğünü yapmaya başladı. Yeniden çıkarmaya başladığı Register’da parlamento reformunu savundu, hükümeti fazla vergi almakla ve savaş sonrası dönemde işsizliğin artmasına göz yummakla suçladı. Tüm bu çabalarının sonucunda 1815’ten sonra, aralarında Hunt, Burdett, O’Connell gibi kişilerin de bulunduğu Radikaller’in önderi oldu.
Cobbett 1816’da Register’m halk için ucuz bir nüshasını çıkarmaya başladı. Derginin tirajı kısa zamanda 60.000’e yükseldi. İngiliz hükümeti Cob-bett’i 1817’de yeniden ABD’ye gitmek zorunda bıraktı. 1819’a kadar ABD’de kalan Cobbett,İngiltere’ ye dönüşünde halkın yeni düşmanının sanayileşme olduğunu ileri sürdü ve geleneksel İngiliz tarımını yücelten denemeler yazdı. Bu denemelerini 1830’da Rural Rides (“Köyde Gezintiler”) adlı bir kitapta topladı.
Cobbett, 1832’deki seçim reformu yasasının kabul edilmesinden sonra Avam Kamarası’na girdi. Ancak seçim reformu ‘zanaatkarlara ve işçilere oy hakkı vermediği ve toprak sahiplerinin siyasetteki egemenliğini kırmadığı için Cobbett ve Radikaller tarafından eleştirildi. Cobbett, yeni Whig hükümetinin çalışmalarının çoğuna, özellikle 1834’te kabul edilen Yeni Yoksul Yasası’na karşı çıktı. Ticaret ve târım kökenli kârların tümünün köylülerin sırtından elde edildiğini söyledi. Yoksulluğun ortadan kaldırılmasının ancak tarımda geleneksel üretim ilişkilerine geri dönüş ile gerçekleşeceğini ileri sürdü.
• YAPITLAR (başlıca): English Grammer,1818, (“İngilizce Gramer”); Advice To Young Men, 1829, (“Gençlere Öğüt”); Rural Rides, 1830, (“Köyde Gezintiler”).
• KAYNAKLAR: C. Brinton, English Political Thought in The Nineteenth Century, 1933; G.K.Chesterton, William Cobbett, 1925; M.E. Clark, Peter Porcupine m America, 1939; G.D.H. Cole, The Life ofWilliam Cobbett, 1924; L. Melville, The Life and Letters of William Cobbett, 1913; J.W. Osborne, William Cobbett: His Thought and His Times, 1966; W.B. Pemberton, William Cobbett, 1949.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi