SANTOS-DUMONT, Alberto (1873-1932) Brezilyalı havacı. Yaptığı hava gemisi, uçak tasarımları ve uçuş denemeleriyle havacılık tarihinin öncüleri arasına girmiştir.
20 Temmuz 1873’te Minas Gerais Eyaleti’ndeki Palmyra’da (bugün Santos-Dumont) doğdu, 24 Temmuz. 1932’de Sao Paulo’da öldü. Brezilya’ya göç etmiş varlıkiı bir Fransız aileden gelen Santos-Dumont, öğrenimini 1891’den sonra Paris’te sürdürdü. Makine mühendisliği konusundaki yükseköğrenimi sırasında havacılıkla ilgilenmeye başladı ve hava gemisi olarak adlandırılan pervane itmeli ve kumandalı balon tasarımları geliştirdi. 1903’ten sonra pervaneli uçak tasarımlarına yöneldi ve 1906’da Paris yakınlarındaki Bagatelle’de gerçekleştirdiği uçuşla, Avrupa Kıtası’nın, havadan ağır bir aygıtla uçan ilk pilotu unvanını kazandı. Uçak teknolojisinin gelişmesine olduğu kadar, havacılığın bir spor dalı olarak yaygınlaşmasına da öncülük eden Santos-Dumont, 1910’da sağlık nedeniyle havacılık alanındaki çalışmalarını bıraktı, 1928’de ülkesine döndükten bir süre sonra da intihar ederek yaşamına son verdi.
19.yy sonlarında, gaz balonlarının rüzgârlara karşı ve istenilen doğrultuda yönlendirilmesi amacıyla bu araçlara motor ve pervane ekleme girişimleri hız kazanmış ve buhar ya da elektrik motoru taşıyan hava gemileri geliştirilmişti. Santos-Dumont, 1898’ce içten yanmalı gaz motorlu bir hava gemisi geliştirerek bu alanda bir aşama gerçekleştirdi ve üç yıl sonra Paris’te düzenlenen bir yarışmada, 12 BG gücündeki bir motorla çalışan 624 m3 hacimli hava gemisiyle, Eiffel Kulesi çevresinde yarım saatlik bir uçuş yapmayı başardı. Bu başarısıyla, metal omurgalı hava gemisi türü olan zepiin yapımının öncüieri arasına girmişti.
Havadan ağır araçlar olan pervaneli uçakların gelişimi ise 20.yy başlarında hızlanmış ve Aralık 1903’te ABD’li havacı O.Wright, dört silindirli içten yanmalı bir motor taşıyan uçağıyla havalanmayı başarmıştı. Avrupa Kıtası’nda bu alandaki çalışmalara öncülük eden Santos-Dumont, kuyruk plakası önde, pervanesi arkada olan ve ilk kez kanatçık (eleron) kullanılan, kutu uçurtma benzeri ilginç bir uçak geliştirdi. Bu, 50 BG gücünde V tipi 8 silindirli bir motorla çalışan “14-bis” modeli uçağıyla 1906 Ekim’inde havalanan Santos-Dumont, 21 saniye içinde 220 m yol alarak bir hız rekorunun da sahibi oldu. Ancak, sonradan kullanım alanı bulamayan bu tür uçakların yapımını bırakan Santos-Dumont başka yapımcılar gibi denetimi kanat bükmesiyle sağlanan küçük tek kanatlı “Demoiselle” olarak anılan uçakların yapımına yöneldi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi