RİKOV, Aleksey İvanoviç (1881-1938)
SSCB’li siyaset ve devlet adamı. 1924-1930 arasında Halk Komiserleri Konseyi başkanlığı yapmıştır.
25 Şubat 1881’de Saratov’da doğdu, 14 Mart 1938’de Moskova’da öldü. 18 yaşındayken RSDİP’ye (Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi) üye oldu. 1902’de 1 Mayıs gösterilerine katıldığı için tutuklandı. 1903’te RSDİP içinde meydana gelen bölünmede Menşevikler’e karşı Bolşevik-ler’in yanında yer aldı. Etkin bit biçimde katıldığı 1905 Devrimi’nin yenilgiye uğramasını izleyen dönemde, RSDİP içindeki tüm eğilimler arasında uzlaşma sağlanması gerektiğini savundu. 1910-1911 yıllarını Paris’te geçirdikten sonra Rusya’ya dönüşünde, partiyi birleştirmeye yönelik bir konferans toplamaya çalıştığı bir sırada tutuklanarak Sibirya’ya sürgüne gönderildi.
Rusya’da çarlık yönetimine son veren 1917 Şubat Devrimi’nden sonra Moskova’ya dönen Rikov, bu dönemde tüm sosyalist partilerin katıldığı bir koalisyon hükümetinin kurulması gerektiğini savunarak Lenin’e ters düştü. 1917 Ekim Devrimi’ne etkin olarak katıldı ve devrimden sonra Lenin başkanlığında kurulan ilk Halk Komiserleri Konseyi’nde (Bakanlar Kurulu)içişlerikomiseri olarak görev aldı. Bu görevi sırasında da Zinovyev ve Kamenev’le birlikte sosyalist partilerin temsilcilerinin de hükümette yer almalarında ısrar ettiyse de bu öneri parti tarafından reddedildi. 1918-1920 arasındaki İç Savaş’ın başında Moskova’nın yiyecek ve silah gereksinimini karşılamakla görevlendirildi.
1918-1921 arasında yürüttüğü Ulusal Ekonomi Yüksek Konseyi başkanlığı sırasında İç Savaş’ın ve dış askeri müdahalenin zorladığı “savaş komünizmi” adı verilen iktisat politikalarının yaşama geçirilmesi için çalıştı. 1921’de Halk Komiserleri Konseyi başkan yardımcısı, ertesi yıl RKP-B (Rusya Komünist Partisi-Bolşevik) Polit-büro üyesi oldu. Lenin’in Ocak 1924’te ölmesi üzerine, Halk Komiserleri Konseyi başkanlığına getirildi. Aynı yılın Haziran ayında III.Enternasyonal (Komintern) Yürütme Kurulu üyeliğine seçildi.
1921-1928 arasında yürürlükte kalan ve “savaş komü-nizmi”nin köylüler üzerindeki yükünü hafifleten, tarımsal ürünlerin zor alımı yerine, aynî bir vergi getiren, piyasa ilişkilerine kısmi bir geçiş anlamına gelen Yeni İktisat Politikası’na (NEP) karşı parti içinde gelişen Troç-ki, Zinovyev ve Kamenev önderliğindeki sol muhalefete karşı, parti sekreteri Stalin, Komintern sekreteri Buha-rin, sendikalar sekreteri Mihail Tomski’yle (1880-1936) birlikte mücadele etti. Kolektifleştirmeler yoluyla tarımdan sanayiye aktarılacak fonlarla finanse edilen hızlı bir sanayileşmeden yana olan ve NEP’nin sanayileşmeyi ve dolayısıyla sosyalizmin inşasını yavaşlattığını savunan muhalif grubun, 1926-1927 yıllarında partiden uzaklaştırılmasından sonra, 1928-1929 yıllarında yürürlüğe giren I.Beş Yıllık Plan kapsamında, sanayileşmeye hız vermek amacıyla tarımda kolektif çiftliklerin kurulması hızlandırılıp, Kulakların (varlıklı köylüler) tasfiyesi başlatılınca, Buharin ve Tomski’yle birlikte Stalin’e karşı muhalefete geçti. Sağ muhalefet olarak nitelendirilen görüşleri nedeniyle Aralık 1930’da Halk Komiserleri Konseyi başkanlığından ve Politbüro üyeliğinden uzaklaştırıldı. Bunu izleyen dönemde 1936’ya değin posta ve telgraf komiserliği görevini yürüttü. 1937 başında vatana ihanet suçundan tutuklanarak partiden çıkarıldı. Mart 1938’de ölüm cezasına çarptırıldı. Cezası kısa bir süre sonra infaz edildi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi