POPE, Alexander (1688-1744)
İngiliz, şair. 18. yy İngiliz edebiyatında yergi türünün en başarılı uygulayıcılarından sayılır.
21 Mayıs 1688’de Londra’da doğdu, 30 Mayıs 1744’te Twickenham’de öldü. Zengin bir kumaş tüccarının oğluydu. Katolik bir aileden geliyordu. Aldığı din eğitimi dışında, kendi kendisini yetiştirdi. Latince, Eski Yunanca, Fransızca ve İtalyanca öğrendi. Çocukluğunda geçirdiği bir hastalık yüzünden çelimsiz ve zayıf bünyeliydi. Genç yaşta yazmaya başladı. William Wycherley (1640-1716), William Walsh (1663-1708) gibi dönemin tanınan yazarlarıyla yakınlık kurdu. 1711’de yayımlanan An Essay on Criticism (“Eleştiri Üzerine Bir Deneme”) adlı uzun şiiriyle genç yaşta edebiyat çevrelerinde tanındı. Dönemin kültür ve düşün yaşamında önemli bir rol oynayan The Spectator gazetesinin yazarlarından J. Addison ile Richard Steele’in (1672-1729) dostluğunu kazandı. Bazı yapıtları bu gazetede yayımlandı. 1715’ten başlayarak on yıl süreyle Homeros’un tlya-da ve Odysseia’sının çevirileri üzerinde çalıştı.
Homeros çevirileri ve 1725’te yayımlanan The Works of Shakespeare (“Shakespeare’in Yapıtları”) adlı derlemesi, Pope’un birçok eleştirmen tarafından hedef alınmasına neden oldu. Pope o yıllarda iktidardaki Whig’lere karşı, muhafazakâr görüşleri temsil eden Tory’leri destekliyordu. Bu nedenle, Whig’leri destekleyen Addison ve Steele ile bağları kopmuş, J. Swift ve J. Gay gibi yazarlara yakınlaşmıştı. Addison’ ın başka bir çevirmene Ilyada çevirttirmesi, aradaki çatışmayı artırmıştı. Pope’un 1728’de yayımladığı The Dunciad adlı yergisi, bu çatışmaların sonucunda, eleştirmenlere bir cevap niteliğinde yazdığı bir yapıttır.
Pope, 17. yy’m ikinci yarısı ile 18. yy’m ilk yarısını kapsayan ve Augustus dönemi Roma yazarlarına duyulan ilginin canlanması nedeniyle İngiliz edebiyatında da aynı adla anılan Augustus döneminin en önemli yazarlarındandır. Edebiyat eleştirisi anlayışını nükteli sözler ve özdeyişlerle ortaya koyduğu An Essay on Criticism, İngiltere’de yeni klasik (neo-klasik) edebiyat eleştirisinin başyapıtlarmdandır. Klasik yazarların örnek alınması, edebiyat yapıtının akla, doğaya ve kurallara uyması gerektiği gibi özelliklerin vurgulanması açısından, Fransız yeni klasik eleştirisinin başyapıtlarından olan Boileau’nun L’art poeticjue’ iyle (“Şiir Sanatı”) benzerlikler gösterir.
Pope edebiyatta olduğu kadar toplumsal yaşamda da düzen, uyum, ölçü ve kurallardan yana olmuş, döneminin maddi değerlere önem veren ticari anlayışına karşı ölçülü ve ılımlı bir yaşam ahlakını savunmuştur. An Essay on Man (“İnsan Üzerine Bir Deneme”) adlı uzun felsefi şiiri, insanın, şiirin temel temalarından biri olduğu Akıl Çağı’nın insana bakışını yansıtır. Pope duygudan çok akla, ani esinden çok kurallara önem verişi, özlü, ölçülü ve öğretici üslubu, yergici ve ahlakçı kimliği, Homeros, Vergilius ve Horatius gibi Eski Yunan ve Latin şairlerini taklit etme ve uyarlamadaki ustalığıyla Augustus dönemi İngiliz edebiyatının önde gelen şairlerindendir, iki Katolik aile arasında bir aşk öyküsü nedeniyle çıkan çatışmayı, Yunanlılar ile Troyalılar arasındaki savaşa benzeterek gülünçleştiren The Rape of the Lock (“Bukleye Tecavüz”) ve edebiyat çevrelerini alaya aldığı The Dunciad adlı destansı taşlamaları, yergi türünün altın çağmı yaşadığı 18. yy İngiliz edebiyatının en güçlü yapıtları olarak anılır. Pope, kısa-uzun hecelerden oluşan beşli ölçünün (iambik pentamet-ron) ve bu ölçüyle yazılmış on hecelik kendi içinde uyaklı ikili dizelerden (heroic couplet) oluşan şiir biçiminin İngiliz edebiyatındaki en büyük ustalarından biridir.
• YAPITLAR (başlıca): Şiir: An Essay on Criticism, 1711, (“Eleştiri Üzerine Bir Deneme”); The Rape of the Lock, 1712-1714, (“Bukleye Tecavüz”); The Dunciad, 1728-1743; An Essay on Man, 1733-1734, (“İnsan Üzerine Bir Deneme”); Imitations of Horace, 1733-1737, (“Horatius Taklitleri”). Düzyazı: The Works of Mr. Alexander Pope, in Prose, 2 cilt, 1737-1741, (“Mr. Alexander Pope’un Düzyazı Yapıtları”). Çeviri: The Iliad of Homer, 6 cilt, 1715-1720, (“Homeros’un İlyadası”); The Odyssey of Homer, 5 cilt, 1725-1726, (“Homeros’un Odysseia’si”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi