RICHTER, Burton (1931)
ABD’li fizikçi. Kuramsal olarak öngörülen, “kuvark” türünden yeni bir parçacığın varlığım kanıtlayarak “psi” terimiyle adlandırmıştır.
22 Mart 1931’de New York’ta doğdu. 1952’de Massachusetts Institute of Technology’den fen diplomasını, 1956’da fizik dalında doktora derecesini aldıktan sonra, Stanford, Üniversitesi’ndeki Yüksek Enerji Fiziği Laboratuvarı’nda araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1975’ten 1976’ya değin Cenevre’deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) bulunduğu bir yıl dışında, tüm çalışma yaşamını Stanford Üniversitesi’nde geçiren Richter, 1963’te doçentliğe, 1967’de fizik profesörlüğüne, 1980’de de Paul Piggot Fizik Bilimleri Kürsüsü profesörlüğüne yükseltildi. Stanford Üniversitesi’ ndeki araştırmalarım SLAC’de (Stanford Linear Accelerator Çenter-Stanford Çizgisel Hızlandırıcı Merkezi)gerçekleştiren ve bu üniversitedeki öğretim görevini 1985’te de sürdürmekte olan Richter’e 1975’re E.O.Lawrence Ödülü, 1976’da da Samuel Ting ile birlikte Nobel Fizik Ödülü verilmiştir.
Önceleri,100 MeV’luk gamma ışınlarıyla elektron-pozitron çiftlerinin üretilmesi konusunda çalışmalar yapan Richter, Stanford Üniversitesi’ne geçtikten sonra, 550 MeV gücünde çizgisel (lineer) elektron hızlandırıcılı iki elektron depolama halkası yaparak, elektron çarpışmalarını gözlemledi ve o güne değin ileri sürülen kuvan-tum elektrodinamik savları doğrulayan deneysel bulgulara ulaştı.
Richter’e Nobel Ödülü kazandıran en önemli çalışması ise, SLAC’de kurduğu elektron-pozitron depolama halkasıyla, ilginç özellikleri olan yeni bir temel parçacık keşfetmesidir. Daha önceki yıllarda Gell-Mann, maddenin temel bileşenlerinden olan ve kesirli yük taşıyan parçacıkların varlığını öngörerek bu parçacıkları “kuvark” diye adlandırmış, Glashow da, Gell-Mann’ın önerdiği üç kuvarka ek olarak “tılsımlı” bir dördüncü kuvarkın bulunması gerektiğini öne sürmüştü. 1974’te, SLAC’deki depolama halkasının güçlü hızlandırıcılarından salınan elekron ve pozitronların çarpışmasını inceleyen Richter, çarpışma sırasında beklenilenden çok daha fazla sayıda hadronun oluştuğunu ve 3.100 MeV’luk toplam elektron-pozitron enerji düzeyinde çarpışan parçacıkların yok olduğunu, buna karşılık ortamda yeni bir parçacığın oluştuğunu gözlemledi. Kütlesi protonun kütlesinden yaklaşık üç kat daha fazla, 1023 saniyelik ömrü (yanlanma süresi) ise kuramda öngörülenden bin kat daha uzun olan bu kararsız parçacığa “psi” ( ψ ) adını verdi. Richter’ den bağımsız olarak çalışmalarını sürdüren Ting’de, elektron-pozitron çiftlerine ilişkin tayfölçümleri sırasında gözlemlediği bu yeni parçacığı “J” olarak adlandırmıştı.
Kuvantum kuramcıları, Richter ve Ting’ in, Glashow’ un savını deneysel yoldan doğrulayarak 1974 Kasım’ında varlığını açıkladıkları “J/psi parçacığı” nin, güçlü etkileşim parçacıkları hadronların temel bileşeni olan kuvarkların dördüncü türü olduğu kanısında birleşmişlerdir.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi