SANDINO, Augusto Cesar (1893-1934) Nikaragualı eylem adamı. Başlattığı direniş hareketinin kazandığı başarı, ABD işgal kuvvetlerini ülkeyi terk etmek zorunda bırakmıştır.
Masaya’da Niquinohoma’da doğdu, 23 Şubat 1934’te Managua’da öldü. Yoksul bir köylü ailesinden gelmekteydi. Çeşitli işlerde çalıştıktan sonra ülkesinden ayrılarak Honduras ve Guatemala’da maden işçiliği yaptı. 1923-1926 arasında Meksika’da bir ABD petrol şirketinde çalıştı.
Nikaragua’ya döndüğü yıl olan 1926’da muhafazakâr Adolfo Diaz (1874-1964) Liberaller’i iktidardan uzaklaştıran bir hükümet darbesinin ardından işbaşına geldi. Bunun üzerine Liberaller’in önderliğinde bir ayaklanma başlayınca ABD deniz kuvvetleri ülkeye çıkarma yaptı. ABD işgali, ayaklanmanın geniş bir halk desteği sağlamasına yol açtı. Sandino, darbeden önceki koalisyon hükümetinde başkan yardımcısı olan, Liberal Parti önderi Juan Bautista Sacasa (1874-1946) ve Jose Maria Moncada gibi Liberaller’in önderliğindeki harekete, kendi birliklerini örgütleyerek katıldı. 1926-1927 yıllarında süren iç savaş, liberal güçler zafere çok yaklaşmışken, ABD’nin özel temsilcisi Henry L. Stimson’un uzlaşma önerisinin Sandino dışındaki önderler tarafından kabul edilmesiyle sona erdi.
Sandino, yabancı birlikler ülkeyi terk etmedikçe silah bırakmayacağını açıklayarak, köylüler, madenciler zanaatçılar, işçiler ve yerlilerden oluşan silahlı grubuyla savaşı sürdürdü. ABD’den gelen takviye güçlerle ve bu dönemde oluşturulan Ulusal Muhafızlar’ın giriştiği çok sayıdaki çarpışmada ağır kayıplar vermesine karşın, ülkenin kuzeyindeki dağlık bölgede Nueva Segovia’ya çekilmeyi başardı. Bu arada ABD’nin denetiminde yapılan 1928 seçimlerini, liberal ayaklanmaya katılmış olan Moncada kazanarak başkan oldu.
Mücadele süresince Sandino’nun yayımladığı bildiriler ve verdiği demeçlerle önderliğini yaptığı hareket giderek milliyetçi ve anti-emperyalist bir nitelik kazandı. Hava gücü desteğindeki ABD’li deniz piyadelerinin ve Ulusal Muhafızlar’ın, İspanyol-Ameri-ka Savaşı’ndan kalma tüfekler ve konserve kutularından yapılma bombalarla savaşan Sandino ordusunu yeneme-mesinin, Nikaragua’da ve diğer Latin Amerika ülkelerinde yarattığı sempati, ABD birliklerini Ocak 1933’te ülkeden çekilmek zorunda bıraktı.
Sandino, Nueva Segovia’da ilkel komünal örgütlenmelere benzeyen tarımsal kooperatifler oluşturmaya başladı, Nikaragualı işçi ve köylülerin kooperatifler yoluyla örgütlenerek ve doğal kaynaklan tüm halkın çıkarları için kullanarak, iktidan ele geçirmeye hazırlandıklarım açıkladı. 1933’te başkan seçilen Sacasa bir tür özerkliği olan tarımsal bir koloni kurmasını ve bunun küçük bir silahlı kuvvetle korunmasını kabul edince, Sandino ordusunu büyük ölçüde dağıttı. Şubat 1934’te, başkan Sacasa’yla Başkanlık Sarayı’nda yaptığı görüşmeden ayrılırken, ABD deniz kuvvetlerinin ülkeyi terk etmeden önce eğittikleri ve başında Anastasio Somoza Garcia’mn bulunduğu Ulusal Muhafızlar tarafından öldürüldü. Sandino’nun ölümünden sonra kurduğu kooperatifler dağıtıldı, bazı izleyicileri ıssız bölgelerde birkaç yıl daha mücadeleyi sürdürdülerse de, silahlı direnişten vazgeçmek zorunda kaldılar.
Sandino’nun mücadelesi ve mücadele yöntemi Nikaragua ve diğer birçok Latin Amerika ülkesinde yürütülen gerilla eylemleri için esin kaynağı oldu. Nikaragua’da Somoza diktatörlüğüne karşı mücadele eden güçler örgütlerine onun adından esinlenerek FSLN (Frente Sandinista de Liberacion Nacional-Sandinist Ulusal Kurtuluş Cephesi) adım verdiler.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi