RICH, Cladius James (1787-1820)
İngiliz, gezgin. Babil kentinde ilk araştırmaları gerçekleştirerek Mezopotamya’daki arkeolojik çalışmaların başlamasına öncülük etmiştir.
28 Mart 1787’de Fransa’da, Dijon kentinde doğdu, 5 Ekim 1820’de İran’da, Şiraz kentinde öldü. Çocukluğunu Bristol’da geçirdi ve özel bir öğrenim gördü. Üstün dil yeteneğiyle çeşitli Avrupa dillerinin yanı sıra çok genç yaşta Yunanca, Latince, İbranice, Arapça, Farsça ve Türkçe öğrendi. 1803-1807 arasında Yakın ve Ortadoğu’da geziler yaptı. 1808’de İngiliz Doğu Hint Şirketi’ nin Bağdat temsilciliğine atandı. Bu görevini sürdürürken 1811’de Antik Babil kentinde ilk araştırmaları gerçekleştirdi. Çivi yazılı tuğlalar, tabletler ve mühürlerden oluşan büyük bir koleksiyon oluşturdu. Çalışmalarının sonuçlarını içeren Memoiron theRuins ofBabylon (“Babil Harabeleri Üzerine İnceleme”) adlı yapıtı 1815 ‘te yayımlandığında büyük yankılar uyandırdı. Bu ve ölümünden sonra yayımlanan başka yapıtları çok sayıda okurun ilgisini bu ülkelere çekti, birçok kez yeniden basıldı.
Rich, Irak, Suriye, Doğu Anadolu ve İran’daki Antik kentlere yaptığı uzun bir yolculuk sırasında, koleraya yakalanarak öldü. Ölümünden sonra British Museum’un satın aldığı koleksiyonu, müzenin Mezopotamya Bölü-mü’nün temelini oluşturdu. Mezopotamya’da Fransız arkeologu Paul Emi! Botta ve İngiliz meslekdaşı Henry Aus-ten Layard’ın gerçekleştirdiği ilk kazıların başlamasında Rich’in yapıtlarının katkısı büyük olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Memoir on theRuins ofBabylon, 1815, (“Babil Harabeleri Üzerine İnceleme”); SecondMemoir on Babylon, 1818, (“Babil Üzerine İkinci İnceleme”); Narrati-ve of a Resıdence in Koordistan and on the Site ofAncient Niniveh, ıvith journal of a Voyage Down the Tigris to Bagh-dad, and an Account of a Visit to Shiraz and Persepolis, (ö.s.), 2 cilt, 1826, (tıpkı basımı 1972), (“Kürdistan Bölgesinden Anlatılar ve Dicle’den Bağdat’a Bir Yolculuk, Ninuva, Şiraz ve Persepolis, Ziyaretleri”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi