SEURAT, Georges (1859-1891) Fransız, ressam. Yeni İzlenimcilik’in (Neo-Empresyonizm) kuramcısı ve en önde gelen temsilcilerındendir.
2 Aralık 1859’da Paris’te doğdu, 29 Mart 1891’de aynı kentte öldü; 1875’te belediyeye ait bir okulda desen öğrenmeye başladı. 1878’de girdiği Ecole des Beaux-Arts’da Ingres’in izleyicilerinden Henri Lehmann’ın yönetiminde iki yıl süreyle resim öğrendi. 1881’den sonra sürekli olarak desen çalışmaya başladı. 1883’te ilk kez desenlerini sergiledi. Ertesi yıl Signac, Redon, Henri Edmond Cross (1856-1950) ve Charles Angrand (1854-1926) gibi Societe des Artists Independants (Bağımsız Sanatçılar Derneği) üyeleri ile tanıştı ve sergilerine katıldı. Özellikle Angrand ve Signac’la yakın dostluk kurarak onların yeni izlenimci görüşlerini paylaştı. Bu sıralarda Grand Jatte Adası ve çevresini konu aldığı bir dizi taslak yaptı. Bu taslaklardan kaynaklanarak gerçekleştirdiği Grande jatte Adası’nda Bir Pazar Günü, Öğleden Sonra adlı resmi 1886’daki son İzlenimciler (Empresyonistler) sergisinde gösterildiği zaman büyük bir tepki ile karşılan-dr. Felix Feneon dışındaki eleştirmenlerin ve simgeci (sembolist) yazarların tümü Seurat’ya karşı çıktılar.
Seurat 1887’de resimlerini bir grup sanatçıyla birlikte Belçika’da sergilemeye başladı ve bu ülkenin sanatçıları üstünde etkili oldu. 1886-1890 arasında Fransa’nın Manş Denizi kıyısındaki liman kentlerini gezdi ve bir dizi deniz manzarası yaptı. Menenjit olduğu sanılan bir hastalıktan öldü.
Resimde bilimsel yöneliş
Seurat, daha öğrencilik yıllarında akademik resme sırt çevirerek Delacroix’nın romantizminden ve kimyager Michel E. Chevreul’ün 1839’da çıkan De latoi du contraste simultanedes couleurs et de l’assortiment (“Renklerde Kontrast ve Uyum Yasası Üzerine”) adlı bilimsel çalışmasında ileri sürülen renk kuramlarından etkilenmiştir. Sanatının her aşamasında, 19. yy’ın sonuna doğru bilimsel buluşları dikkate alan yönlenişlerle hareket etmiştir.
Noktacılık tekniği
Seurat, renklerin palette karıştırılmadan tuvale ayrı ayrı sürüldüğü divizyonizm tekniğinden yola çıkarak boyayı aynı yöntemle, ancak küçük noktalar halinde uygulamış, böylece Yeni izlenimcilik’in temelini oluşturan noktacılık (pointilizm) tekniğini geliştirmiştir. Asnieres’de Banyo adlı büyük boyutlu yapıtı bu teknikle yaptığı ilk resmidir. Grande Jatte Adası’nda Bir Pazar Günü, Öğleden Sonra adlı yapıtı ise Yeni İzlenimcilik’in bir bildirgesi niteliği taşır. Seurat bu resimde eşzamanlı karşıt (simültane kontrast) renkleri çok küçük noktalar halinde yan yana sürerek renklerin karıştırılması işlemini izleyicinin görsel algılamasına bırakmıştır. Böylece, elde edilen renk değerleri, geleneksel renk anlayışı ile îzlenimciler’in yalın ve katışıksız renklerinden çok daha şiddetli bir etki yaparlar.
Yenilikçi yaklaşımlar
Seuart’nın yaratıcılığı yalnızca renk konusunda yaptığı yeniliklerle sınırlı değildir. Genelde bütün çalışmaları ve özellikle de büyük boyutlu resimleri için çok sayıda hazırlık deseni ve açık-koyu araştırması yapmıştır. Grande Jatte için hazırlık aşamasında gerçekleştirdiği 23 desen ve 38 boyanmış resim, Seurat’nın Izlenimciler’e oranla resmin kuruluşuna ve altyapısına ne kadar önem verdiğini gösterir. Resimlerini sağlam kılan temel öğe, yatay ve dikey eksenler üstünde oluşturduğu bu biçimsel örgüdür. Öte yandan, Seurat renk uğruna çizgiden vazgeçmemiş, çizgiye rengin denetlenmesi gibi bir işlev yüklemiştir. Böylece çizgi, mekânın mimari yapısı içinde biçime derinlik ve üç boyutluluk kazandırmak gibi bir amaca hizmet etmektedir.
Derinlik etkisini, perspektife dayalı yanılsama yolu ile değil de, ışık-gölge karşıtlıkları, mekân derinliğinin kademeli olarak tonlandırılması ve resim-sel planların üst üste bindirilmesi gibi yöntemlerle sağlaması, Seurat’mn yenilikçi yaklaşımının bir başka yönünü oluşturur. Işığı da, gene Izlenimciler’in tersine, biçimi çevreyle kaynaştıran bir araç olarak değil, onu sınırlayıp çevreden ayıran bir etmen gibi kullanmıştır. Seurat’nm deniz manzaraları ise biçimsel yalınlıklarına karşın, benzerlerinde görülmeyen bir lirizm duygusu ve ruhsallık boyutu ile yüklüdürler. Çok sayıdaki deseni de siyah-beyaz karşıtlığı, dokusal özellikleri ve ışığın atmosfer etkisi üstüne kuruludur ve oldukça gizemsel bir etki uyandırır.
20. yy’ın başlarında Kübistler resim mekânını kurmak için büyük oranda Seurat’nın deneylerinden yararlanmışlardır. Öte yandan, Gelecekçiler (Fütüristler), Orfistler ve birçok çağdaş sanat akımı da Seurat’dan etkilenmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Asnieres’te Banyo, 1883-1884, Ulusal Galeri, Londra; Grande Jatte Adası’hda Bir Pazar Günü, Öğleden Sonra, 1884-1886, Chicago Sanat Enstitüsü; Honfleur’de Rıhtım (La Maria), Güzel Sanatlar Müzesi, Prag; Courbevaie Köprüsü, 1886, Courtould Enstitüsü, Londra; Model, Önden Görünüm, 1887, Jeu de Paume Müzesi, Paris; Sirkte Geçit, 1887-1888, Metropolitan Sanat Müzesi, New York; Pudralanan Genç Kadın, 1890, Courtauld Enstitüsü, Londra; Sirk, 1890-1891, Jeu de Paume Müzesi, Paris.
• KAYNAKLAR: H. Dorra ve J. Rewald, Seurat: L’oeuvre peint, 1959; W.I, Homer, Seurat and the Science of Painting, 1964; J. Rewald, Georges Seurat, 1946; J. Russel, Seurat, 1965.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi