SCHARNHORST, Gerhard von (1755-1813) Alman, asker. Prusya ordusunu yeniden düzenlemiştir.
Gerhard Johann David von Schamhorst 12 Kasım 1755’te Hannover’de Bordenau’da doğdu, 28 Haziran 1813’te Prag’da öldü. Hannover ordusunda topçu subayı iken Belçika’da Fransız devrimci güçlerine karşı yapılan savaşlara katıldı. 1801’de Prusya Kralı ÎII.Fried-rich Wilhelm’e yazdığı bir mektupla Prusya ordusuna girmesine izin verilmesini istedi, isteği kabul edilen Schamhorst, Berlin Harp Akademisi’nin müdürü oldu. Öğrencileri arasında savaş stratejisinin en önemli isimlerinden biri olan C. von Clausewitz de bulunuyordu. Ordu içinde hızla yükselerek genelkurmaya atanan Schamhorst 1804’te soyluluk unvanı aldı.
Ekim 1806’da Fransa’ya savaş ilan edilmesi üzerine orduda kurmay subay olarak görevlendirildi. Prusya ordusunun ağır bir yenilgiye uğradığı Jena Savaşı’nda tutsak düştü. Savaş tutsaklarının değiştirilmesi sırasında Prusya’ya geri döndü. Savaş sırasında gösterdiği askeri başarılardan dolayı savaş bakanlığına getirildi. Aynı zamanda, genelkurmayın ve Ordu Reform Komisyonu’nun başkanı oldu.
1807 Tilsit Antlaşması’nın ardından Fransız egemenliğine giren Prusya’da siyasi ve toplumsal koşullan düzeltmek amacıyla geniş bir reform hareketi başladı. Devlet adamlarından K.von Stein ve K.von Hardenberg önderliğindeki reform hareketine askeri alanda Schamhorst ve A.N.Gneisenau önderlik etmekteydiler. Schamhorst, II.Friedrich (Büyük) döneminden kalma, zorla askere alınan köylülerden ve yabancılardan oluşan ordunun yerine her vatandaşın zorunlu olarak askere alınmasıyla oluşan ve sürekli yenilenen bir ordu düzeninin gerekliliğine inanmaktaydı. Gneisenau’yla birlikte her vatandaşın askere alınıp bir süre eğitildikten sonra muazzaf askerliğe ayrılmasına ve yerlerine yeni askerlerin alınarak çok sayıda eğitimli asker yedeğinin sağlanmasına dayanan bir sistem geliştirdi. Böylece, Prusya Fransa’nın koyduğu, ordusunda yalmzca 42.000 asker bulundurma sınırını aşmadan önemli bir askeri potansiyele sahip oluyordu. Eğitim sisteminde de önemli değişiklikler yapan Schamhorst, yürüyüş talimleri yerine atış ve savaş tekniklerine ağırlık verdi, tahkimat ve topçu birliklerini geliştirdi, orduda dayağı yasakladı, soylu olmayanlara da subay olma olanağı sağladı.
1811 ’de askeri reformlarından çekinen I.Napoleon’ un isteğiyle savaş bakanlığından alındı. Aynı yıl, Prusya’nın Napoleon’un zorlaması üzerine Rusya’ya karşı Fransa’yla ittifak yaparak savaşa girmesi üzerine ordudan ayrıldı. Ancak, Şubat 1813’te Prusya, Rusya’yla ittifak yaparak Fransa’ya savaş ilan edince görevine döndü. Mayıs 1813’te Lützen Savaşı’nda yaralandı. Avusturya’yı Fransa’ya karşı savaşa girmeye davet etmek üzere gittiği Prag’da öldü.
• YAPITLAR (başlıca): Handbuch für Offiziere, 1787, (“Subaylar İçin Elkitabı”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi