POMPEIUS, Gnaeus (İÖ 106-48)
Romalı asker ve devlet adamı. İÖ 79-48 arasında Roma yönetiminde önemli rol oynamıştır.
İÖ 29 Eylül 106’da Roma’da doğdu, İÖ 28 Eylül 48’de Pleusio’da (Mısır) öldü. Soylu bir aileden geliyordu. Babası Roma komutanlarından Pompeius Strabo’dur. Eğitimini soylu geleneklerine uygun olarak tamamladı. Marius’a karşı, konsül Sulla’nın yanında yer aldı. Sulla adına Afrika ve Sicilya’da başarılı savaşlar yönetti.
İÖ 77’de Senato tarafından Kuzey İtalya’da ayaklanan eski konsül M. Aemilius Lepidus’la savaşmakla görevlendirildi. Lepidus’un ordusu dağıtıldıktan sonra bu kez Sulla Anayasası’na karşı İspanya’da ayaklanan Sertorius’un üzerine gönderildi. İÖ 76’da İspanya’ya gitti. Burada düzeni sağlamak için çaba harcadı. İÖ 71’de İtalya’ya döndü. Spartacus ayaklanmasını bastırdı. İÖ 7Q’te Licinius Crassus’la birlikte konsül oldu. İÖ 67’de Roma için büyük tehlike yaratan korsanlarla mücadele için yeni ilkeler getirildi ve bunun için olağanüstü yetkilerle Pompeius görevlendirildi. Pompeius denizde ve deniz kıyısında 50 mil için sınırsız bir güce kavuştu. Korsanlara karşı başarı sağladıktan sonra, Roma için ikinci bir tehlike olan Anadolu’daki Pontus Kralı VI. Mitridates’e karşı görevlendirildi. İÖ 66’da, neredeyse sınırsız yetkiyle Anadolu’ya hareket etti. Uç yıl kadar süren savaş sonunda her şeyini yitiren Mitridates İÖ 63’te intihar etti. Pompeius doğuda pek çok ülkeyi imparatorluğa kattı. Küçük prensliklerle antlaşmalar yaptı. Bunları Senato’ya onaylatmak ve askerlerini ödüllendirmek için Roma’ya döndü. Senato oligarşisinin güçlü kişilerinin kendisine karşı tavır alması üzerine Crassus ve Caesar’la anlaşarak, İÖ 59’da I. Triumvirlik’i oluşturdu. İÖ 56’da Triumvirlik 5 yıl daha uzatıldı. İÖ 55’te yeniden konsül oldu. İÖ 52’de tek başına konsül seçildi.
Bu arada Caesar iyice güçlenmişti. Bu durum Senato’yla Pompeius’u birbirlerine yaklaştırdı. Cae-sar’ın Galya’daki görevi sona erince Caesar eyaletini bırakmadan konsül olarak kalmak istedi. Senato ise Caesar’ın eyaletini bırakmasında ısrarlıydı. Sonunda mücadele savaşa dönüştü. Pompeius doğudaki gücünden yararlanmayı denedi. Roma’yı Caesar’a bırakıp Yunanistan’a geçti. İki ordu İÖ 48’de Pharsalos’ta (Yunanistan’da) karşılaştılar. Caesar, Pompeius’u bozguna uğrattı. Mısır’a kaçan Pompeius orada öldürüldü.
Pompeius, zamanında büyük bir ün, halkın sevgi ve saygısını kazanmıştı. Başarılı bir asker, yetenekli bir yöneticiydi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi