SEMPER, Gottfried (1803-1879) Alman, mimar. Yapılan ve kitaplarıyla 19. yy mimarlığını önemli ölçüde etkilemiştir.
29 Kasım 1803’te Hamburg’da doğdu, 15 Mayıs 1879’da Roma’da öldü. Bir süre insan bilimleri konusunda çalıştıktan sonra mimarlığa yöneldi. Göt-tingen ve Münih’te okudu. 1826’da yaptığı bir düellodan sonra Paris’e kaçmak zorunda kaldı. Orada Fransız mimar François Chretien Gau (1790-1853) ve Jacques Hittorf’un (1792-1867) yanında çalıştı. 1830-1833 arasında İtalya ve Yunanistan’da araştırmalar yaptı. Almanya’ya döndüğünde Eski Yunan yapı sanatındaki renk kullanımını ele alan bir inceleme yazısı yayımladı. 1834’te Dresden Akademisi’nde profesör olarak ders vermeye başladı. En önemli yapıtlarım da gene bu kentte gerçekleştirdi. 1848 Devrimi sırasında liberal ve milliyetçi burjuvaların ayaklanmasına katıldı ve Almanya’yı terk etmek zorunda kaldı. 1849’da Paris’e gitti, iki yıl bu kentteki çeşitli atölyelerde çalıştıktan sonra 1851’de Londra’ya geçti. Orada kraliçe Victoria’nın kocası prens Albert’in ilgisini çekerek bir süre onun için çalıştı. 1855’te Zürich’e gitti ve 1871’e değin Zürich Teknik Üniversitesi’nde ders verdi. Aynı zamanda bu kurumun Mimarlık Bölümü başkanlığını yaptı. 1871’de Viyana’ya gitti, eski yapı ve yerleşmelerin onanırımda çalıştı. Viyana kenti için birkaç imar planı tasarımı hazırladıktan sonra Roma’ya gitti ve yaşamının son günlerini orada geçirdi.
Semper’in ilk önemli yapıtı 1837’de Dresden’de yaptığı operadır. Yapı, yüksek sütunları, geniş üçgen alınlıkları, küçüklü büyüklü kemerli pencereleri ve dış yüzünün yalın etkisiyle Rönesans mimarlığından izler taşır. Semper bir yıl sonra gene aynı kentte gerçekleştirdiği sinagogdaysa Bizans, Roma ve Afrika Magrib mimarlıklarından çeşitli öğeleri seçmeci bir tutumla bir arada kullanmıştır. Bunu izleyen yapılarının büyük bir bölümü gene Yeni Rönesans (Neo-Rönesans) anlayışındadır. Semper yapılarıyla bu üslubun Almanya ve Avusturya başta olmak üzere tüm Avrupa’da yayılmasında rol oynamıştır. Yazı ve makaleleriyle de birçok önemli miman etkilemiştir. 1863’te yayımladığı Der Stil in den technischen und tektonischen Künsten (“Teknik ve Yapısal Sanatlarda Üslup”) adlı kitabı, maddeci ilkelerin sanat ve el sanatlarına ilk kez uygulanması açısından büyük ilgi çekmiştir. Semper bu yapıtında, yapıda süslemenin geçmişini ve tüm yapı malzemesi türlerini kullanım yöntemleriyle ele alarak incelemiştir.Yapımn dış görünüşünün ve süslemelerinin işleve uygun olması gerektiğini savunarak, Violett-le-Duc’le birlikte bir tür işlevci anlayışın öncülüğünü yapmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Yapı: Opera, 1838-1841, Dresden; Sinagog, 1838-1840, Dresden; Resim Galerisi, 1847-1854, Dresden; Victoria ve Albert Müzesi, Londra; Zürich Politeknik Okulu ve Gözlemevi, 1858-1864, Zürich; Hükümet Sarayı, 1864-1869,Winterthur, Almanya; Doğa Tarihi Müzesi (K. von Hasenauer ile), 1869-1891, Viyana; Sanat Tarihi Müzesi (K. von Hasenauer ile), 1869-1891, Viyana; Hofburg Tiyatrosu (K. von Hasenauer ile); 1870-1888, Viyana. Kitap: Der Stil in den technischen und tektonischen Künsten, 2 cilt, 1863, (“Teknik ve Yapısal Sanatlarda Üslup”). Der Stil, 2 cilt, 1860-1863, (“Üslup”); Kleine Schriften, (ö.s.), 1884, (“Küçük Yazılar”).
• KAYNAKLAR: C. Lipsius, Gottfried Semper, in seiner Bedeutung als Architekt, 1880; E. Stackmeyer, Gottfried Semper’s Kunsttheorie, 1939.
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi