ROWLAND, Henry Augustus (1848-1901) ABD’li fizik bilgini, içbükey kırınım ağını geliştirmiştir.
27 Kasım 1848’de Pennsylvania Eyaleti’nin Honesdale kentinde doğdu, 16 Nisan 1901’de Maryland Eyaleti’nin Baltimore kentinde öldü. 1865-1870 arasında, New York Eyaleti’nin Troy kentindeki Rensselaer Polytechnic Institute’de yapı mühendisliği öğrenimi gördü. Bir yıl kadar demiryolu yapımında çalıştıktan, kısa bir süre de Ohio’daki Wooster Üniversitesi’nde doğa bilimleri dersleri verdikten sonra 1872’de Rensselaer Polytechnic Institute’da fizik okutmanlığı yapmaya başladı. 1875’te profesör oldu ve aynı yıl incelemeler yapmak üzere gittiği Almanya’da ünlü Alman fizikçi Helmholtz ile birlikte çalıştı. 1876’da ülkesine dönünce, Baltimore’da yeni kurulmuş olan Johns Hopkins Üniversitesi’ndeki fizik kürsüsünün başına getirilen ve ölümüne değin bu kürsüde kalan Rowland, Amerikan Fizik Derneği’nin (American Physcial Society) kuruculuğunu ve başkanlığını yapmış 1899’da Royal Society’nin yabancı üyeliğine seçilmişti.
Önceleri, demir, çelik, nikel gibi metallerin manyetik geçirgenliğine ilişkin çalışmalar yapan Row-land, Helmholtz’un etkisiyle elektromanyetiklik konusuna yöneldi ve 1876’da, hızla dönen bir disk üzerine yerleştirdiği elektrik yüklü kalay yapraklarıyla gerçekleştirdiği deneylerle, yüksek hızla devinen elektrostatik yüklerin de elektrik akımı gibi bir manyetik alan doğurduğunu göstererek statik ve dinamik elektriğin benzerliğini kanıtladı.
Rowland’ın en önemli başarısı ise, 1882’de içbükey kırınım ağını geliştirmesidir. O yıllarda bir ışık demetini oluşturan değişik dalga boylarındaki ışınımları ayırarak, demetin tayfını elde etmek için, ilk kez J.von Fraunhafer tarafından geliştirilen kınnım ağları kullanılıyordu. Rowland 1882’de geliştirdiği bir aygıtla, ince saydam metal ya da cam levhaların her cm’sine yaklaşık 10.000 çizgi çizmeyi başardı. Ayrıca kınnım ağını düz değil, içbükey biçimde yaparak tayfın fotoğrafının alınması işleminde prizma ya da mercek kullanımı zorunluluğunu kaldırdı, aygıtın ışık demetini çözme ve dağıtma gücünü artırdı ve spektroskopide (tayfölçümü) yeni bir çığır açan bu buluşu yardımıyla güneş tayfının çok ayrıntılı bir haritasını çıkarmayı ve bu tayftaki kırk kadar elementi belirlemeyi başardı.
Rowland, elektrik direnç birimi “ohm”un standart değerini de belirlemiş, geliştirdiği yeni kalorimetrik ve termometrik yöntemlerle ısının mekanik eşdeğerini ölçmüş ve birçok ölçü aygıtı geliştirmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Physical Papers of Henry Augustus Rowland, (ö.s.), 1902, (“Henry Augustus Rowland’ın Fizik Makaleleri”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi