SELEVKOS I [Nikator] (İÖ 358-281) Makedonyalı asker. Selevkos Devleti’ nin kurucusudur.
Makedonya’da Europus’da doğdu, Trakya’da Lisimaheia’da öldü. Makedonya Kralı II. Filip’in komutanlarından birinin oğludur. İskender ve diğer soylu çocuklarıyla birlikte öğrenim gördü. İskender’in Pers seferine komutan olarak katıldı. İÖ 326’da Hindistan Kralı Porus’a karşı yapılan savaşı yönetti. İskender’in İÖ 323’te ölümünden sonra önde gelen komutanlar arasında yapılan yönetim paylaşımında Asya bölgesi naibi Perdikkas’ın komutasında kaldı. Perdikkas’a karşı Antigonos, Ptolemaios ve Lisimak-hos’un başlattığı birinci koalisyon savaşında, onlarla birleşti ve Perdikkas’ın İÖ 321’de Mısır’da öldürülmesini sağladı. Ardından Triparadeisos’da yapılan ordu toplantısında Babil satrapı oldu.
İskender imparatorluğunu yönetimi altında birleştirmeyi amaçlayan Antigonos, Babil üzerinde de egemenlik kurmak istiyordu. Babil satraplığımn gelirini denetleme yolundaki isteği Selevkos tarafından reddedilince Babil’e doğru harekete geçti. Antigonos’un gücü karşısında dayanamayacağını gören Selevkos, İÖ 316’da Mısır’a giderek Ptolemaios’a sığındı. İÖ 312’ye dek Mısır’da kaldı. Ptolemaios, Kassandros ve Lisimakhos arasında Antigonos’a karşı bir koalisyon başlatılmasında etkili oldu. İÖ 315-311 arasında süren ikinci koalisyon savaşı sırasında Ptolemaios’un komutanı olarak savaştı. İÖ 312’de Antigonos’un oğlu Demetrios’un yenilgiye uğratıldığı Gaze Savaşı’nı yönetti.
İÖ 312 Ağustos’unda Babil’i yeniden ele geçirerek Mezopotamya’da Selevkoslar yönetimini başlatmış oldu. İÖ 311’de ikinci koalisyon savaşlarının ardından yapılan barış antlaşmasının dışında tutulmuş olan Selevkos, egemenliğini sürdürebilmek için İÖ 308’e değin Antigonos’un ve oğlu Demetrios’un saldırılarına başarıyla karşı koydu. Daha sonra doğuya doğru harekete geçerek Media’yı ve Susiana’yı aldı. İÖ 305’te diğer komutanlar gibi Selevkos da kendisini kral ilan etti. Krallığını geliştirmek amacıyla İran’ın doğu eyaletlerini egemenliği altına alarak Hindistan’a dek ilerledi. Batıda artan tehlike karşıda Hint Kralı Candragupta’yla, 500 fil karşılığında Hindistan eyaletlerinin yönetimini ona bırakan bir antlaşma yaparak geri döndü.
Selevkos, Ptolemaios, Kassandros ve Lisimakhos’ la birlikte Antigonos’a karşı üçüncü koalisyon savaşına
katıldı. İÖ 301’de Antigonos’un ölmesiyle sonuçlanan Ipsos Savaşı’nı Kassandros ve Lisimakhos’la birlikte yönetti. Antigonos’un ölmesiyle kesin olarak parçalanan imparatorlukta ortaya beş krallık çıkmıştı. Selevkos krallığına doğu ülkeleri ve Mezopotamya’dan başka Suriye’yi de kattı. Ancak Güney Suriye o zamana değin Ptolemaios’un elindeydi. Selevkos, Ptolemaios’la savaşmak istemeyerek yalnızca Kuzey Suriye’yi işgal etti, başkentini Dicle kıyısındaki Selevkia’dan Antiohheia’ya (Antakya) taşıdı. Yine de bu sorun Selevkoslar ve Ptoiemaioslar arasında uzun Suriye savaşlarına yol açacaktı.
Selevkos, Asya topraklarını yeniden ele geçirmek üzere Makedonya’dan Anadolu’ya geçen Demetrios’u İÖ 285’te Toroslar yöresinde tutsak aldı. Ülkesindeki iç karışıklıklardan yararlanmak amacıyla Lisimakhos’a savaş açtı. İskender’in komutanları arasındaki son büyük savaş İÖ 281’de Lidya’da Kurupedion’da yapıldı. Lisimakhos’u yenen Selevkos, Anadolu ve Trakya’yı egemenliği altına aldı ve ordusu tarafından Makedonya kralı ilan edildi. Bundan sonra İskender’in imparatorluğunu yeniden kurmak üzere Makedonya’ya gitmek amacıyla Çanakkale Boğazı’nı geçti. Lisimaheia’da I. Ptolemaios’un tahttan uzaklaştırdığı büyük oğlu Ptolemaios Keravnos tarafından öldürüldü. Yerine geçen oğlu I. Antiokhos tarafından Zeus Nikator (Galip) adı altında tanrılaştırıldı.
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi