SEMMELWEIS, Ignaz Philipp (1818-1865) Macar, hekim. Loğusa hummasının bulaşıcı bir hastalık olduğunu açıklamış ve kadm-doğum hekimliğinde antisepsi uygulamasını başlatmıştır.
1 Temmuz 1818’de Avusturya-Macaristan İmpara-torluğu’nun sınırları içindeki Buda (bugün, 1873’te birleştirildiği Peşte ile birlikte Budapeşte) kentinde doğdu, 13 Ağustos 1865’te Viyana’da öldü. 1873’te Peşte Üniversitesi’ni bitirip Viyana Üniversitesi’nde hukuk öğrenimine başladıysa da, kısa bir süre sonra tıp okumaya karar vererek yeniden Peşte Üniversitesi’ne döndü. 1840’ta bu üniversiteden diplomasim, 1844’te Viyana Tıp Fakültesi’nden doktora derecesini aldı ve bu fakülteye bağlı Viyana Genel Hastanesi’nin Kadın-Doğum Kliniği’nde asistan olarak çalışmaya başladı. “Loğusa humması” denilen yüksek ateşli hastalık nedeniyle, yeni doğum yapmış kadınlarda ölüm oranının çok yüksek olduğunu gözlemleyen ve hastalığın yayılmasını engelleyecek basit ve koruyucu sağlık önlemleriyle kısa sürede ölüm oranını büyük ölçüde düşüren Semmelsveis’ın uygulamaları ne yazık ki yeterince değerlendirilemedi; üstelik, bu genç asistamn varsayımlarına katılmayan başhekimin sert tepkisiyle karşılaştı. 1849’da, başhekim tarafından klinikteki görevine son verilen Semmehveis, ertesi yıl Viyana Tıp Fakültesi’nden gelen öğretim görevi önerisini geri çevirip, kırgın olarak Peşte’ye döndü. 1851’den 1857’ye değin bu kentteki St. Rochus Hastanesi’nde kadm-doğum hekimi olarak çalışan, aynca 1855’te Avusturya Eğitim Bakanlığı eliyle Peşte Üniversitesi’nde kuramsal ve uygulamalı kadm-doğum profesörlüğüne atanan Semmelweis, düşüncelerinin ve yöntemlerinin tüm olumlu gelişmelere karşın benimsenmemesinden doğan büyük düş kırıklığı ve iki çocuğunun art arda ölümüyle büyük bir bunalıma sürüklenerek, 1863’ten sonra yaşama gücünü, 1865’te de akıl dengesini tümüyle yitirdi. Yakınları tarafından Viyana’daki bir akıl hastanesine yatırıldıktan iki hafta sonra, büyük bir olasılıkla elindeki bir yara kanalıyla kadın hastalarından aldığı loğusa humması bakterilerinin yol açtığı septisemiden öldü.
19. yy’da, doğumu izleyen birkaç gün içinde titreme ve yüksek ateşle başlayıp, ağır bir septisemi tablosuyla yaklaşık her on kadından birinin ölümüne yol açan loğusa huması, kadm-doğum hekimliğinin en büyük sorunuydu. Viyana Hastanesi’nde çalıştığı sıralar, tıp öğrencilerinin uygulamalı derslerine ayrılan 1. Doğum Kliniğinde loğusa hummasından ölüm oranının, ebelik eğitimine ayrılan 2. kliniğe oranla çok yüksek olması, Semmehveis’ın ilgisini çekti. 1847’de de, meslektaşlarından birinin, loğusa hummasından ölmüş bir kadına otopsi yaptıktan sonra aynı hastalık belirtilerini göstererek ölmesi, loğusa hummasının sanıldığı gibi nedeni belirsiz bir salgın hastalık değil, mikroplardan ileri gelen bulaşıcı bir hastalık olduğu kuşkusunu güçlendirdi. Hastanedeki 1. Kadın-Doğum Kliniği’nde loğusa hummasının çok sık görülmesini, kadavralar üzerinde çalıştıktan ya da otopsi yaptıktan hemen sonra ellerini yıkamadan klinikteki hastalarla ilgilenen tıp öğrencilerinin taşıdıkları mikroplara bağlayan Semmehveis, ilk önlem olarak, doğum yaptıracak hekim ve ebelerin, hatta doğumevine alınan tüm ziyaretçilerin ellerini kireç klorür çözeltisiyle yıkamalarını şart koştu. Söyleşine basit bir önlemle, loğusa humasından ölüm oranı iki ay içinde % 10’dan % 1’e düşmüş, birkaç ay sonra da hastalık tümüyle yenilmişti.
Loğusa hummasının nedenlerini, bulaşma yollarını ve alınabilecek koruyucu önlemleri ancak 1861’de kitap halinde yayımlayan Semmehveis’ın görüşlerini çağdaşlarından yalnızca birkaç kişi değerlendirebilmiş, uygulamadaki inamlmaz başarısma karşın yöntemi tıp çevrelerinde genellikle sert eleştirilere uğramıştı. Pasteur’den önce mikroorganizmaların hastalık yapıcı etkisine dikkati çeken, Lister’dan önce antisepsi uygulamasını başlatan Semmehveis’ın bulaşıcı hastalıklar ve antisepsi konusundaki görüşleri, ancak bu iki bilginin çalışmalarıyla tıpta benimsenmiş, bugün genellikle streptokok türü bakterilerin neden olduğu loğusa humması, antisepsi yöntemleri ve antibiyotiklerle tarihe karışmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Die Aetiologie, der Begriffund die Prophylaxis des Kindbettfiebers, 1861, (“Loğusa Hummasının Nedenleri, Anlaşılması ve Korunma Yolları”).
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi